Havalandırma ve Sağlık / MAKALE / Hakan Nayır/ Teknik Pazarlama Müdürü / ARMACELL Yalıtım A.Ş.
Bu yazıda belki çoğumuzun göz ardı edebildiği, esasen gizli diyebileceğimiz bir sağlık tehdidinden bahsetmek isterim. Isıtma, havalandırma ve iklimlendirme sistemlerinin yapısını (HVAC) kabaca insanlardaki solunum sistemine benzetmek mümkündür. Zira insanlarda bu sistem nasıl zararlı organizmalarca istila edilebiliyorsa durumun bir benzeri de HVAC sistemleri için geçerlidir.
Resim 1: Bakımı yapılmamış bir havalandırma kanalıBasitçe, mikroplar (örneğin bakteriler) hemen her eko-sistem içerisinde uygun şartlar bulduğunda gelişebilen mikro-organizmalardır. Bu uygun şartlar aslında yeteri miktarda organik madde ve nemden müteşekkildir. Uygun ortam oluştuğu zaman ise zararlı mikro-biyolojik canlılar hızla çoğalarak hava kalitesinin hızla düşmesine sebep olur ve zaman içerisinde insan sağlını tehlikeye sokacak sorunlar yaratırlar.
20 yıllık kullanımdan sonra dahi fiziki özelliklerini ve boruyu koruyan Armacell yalıtımı
Özellikle yaz aylarında başlayan soğutma döngüsünde sıcak ve nemli hava soğutma bobinlerinden geçerken yoğuşma oluşur ve genelde tahliye edilen havanın bağıl nem yüzdesi yüksektir. Bu sebeple soğutma bobini, yoğuşma drenaj tavası ve bunlara yakın bölgeler genellikle zararlı mikro-organizmaların sisteme giriş noktalarıdır.
Bu şekilde bir tehlikeye maruz olan sistemlerde su buharı difüzyon direnci düşük malzemelerin kullanımı sonucu ortaya çıkan yoğuşma ve su buharı geçişi problemlerinin ayrı birer nem kaynağı olarak bu zararlı gidişata katkıda bulunması önemlidir. Ne yazık ki su buhar bariyeri kaplamalı ürünlerde dahi, ek yerlerinde sıkıntılar oluşabilmekte veya malzemenin ezilme direncinin düşük olması sebebi ile kaplama yüzeyinde hasar meydana gelmektedir. Su buhar bariyeri görevini üstlenen kaplama malzemesinin (örn. Al folyo) yüzeyin sadece bir noktasında işlevini yerine getiremez duruma gelmesi ise tüm sistemin buhar geçişine karşı korunmasız kalacağı gerçeği ile bizleri karşı karşıya bırakmaktadır.
Resim 2: Küf ve mantar istilası
Bunun yanında, ısı yalıtımı için kullanılan malzemenin yapısı da büyük önem arz etmektedir. Zira seçilen malzemenin açık hücre yapısında ve dolayısı ile pürüzlü ve boşluklu bir yapıda olması halinde; hava akımında bulunabilecek çözünmüş yaprak kalıntıları, deri döküntüleri, bitki kılları gibi zaten higroskopik özellik gösteren organik maddelerin bu boşluk/pürüzlerde tutunup, birikerek, yukarıda bahsettiğimiz şekilde sisteme giren nem ile beraber bakteri, küf ve mantarlar için uygun besin ortamları oluşturmaları kaçınılmaz olmaktadır.
Yukarıda anlatmaya çalıştığımız şekilde oluşan bu zararlı ortamda bazı ender durumlarda mantar sporları ile beslenen mayt ve haşerelere dahi rastlamak mümkün hale gelmektedir.
Mantar-küf kaynaklı kontaminanlar alerjenler üretirken, bakteriyel kontaminanlar alerjenik proteinler, toksinler ve diğer Uçucu Organik Bileşikler (VOC) oluşturmaktadır.
Resim 3: Soğuk hat kullanımında uygulama hatası sonucunda buhar bariyerli kaplamaya rağmen bünyesine nem girişi olmuş ürünSonuçta ise karşımıza özellikle zayıf bünyelerde (astım hastaları, diğer tedavi görmekte olan hastalar, çocuklar, yaşlılar vb) hayati tehlikeler oluşturan enfeksiyonlar çıkabilmektedir. Bu sıkıntıları aşağıda kabaca sıralamaya çalışalım;
? Açık yara enfeksiyonları (özellikle hastanelerde yangın üniteleri vb)
? Lejyoner Hastalığı
? Nefes almada zorlanma, astım
? Öksürük
? Hapşırık
? Boğaz Ağrısı / Yanması
? Sinüs enfeksiyonları
? Bronşit
? Kaşıntı ve kızarıklık
? Aşırı yorgunluk…
Bu noktada yukarıda açıkladığımız gibi durumun engellenmesi bakımından, havalandırma sisteminin düzgün aralıklarla bakımının yapılarak temizlenmesinin yanında önemini yukarıda açıklamaya çalıştığım yalıtım malzemesinin de, kapalı hücre yapısında, su buharı difüzyon direncine sahip, su emme yüzdesi düşük, kir ve toz tutmayan bir malzeme olması öncül ve pasif bir koruma sağlayacaktır.
Kontaminasyona uğramış havalandırma sistemlerinde görülen bakterilere örnekler:
Pseudomas aeruginosa 
Legionella pneumphila
Cladosporium cladosporioides
Armacell ürünleri kapalı hücre yapıları ile göstermiş oldukları üstün fiziki özellikler sayesinde, yoğuşma ve su buharı geçişine engel olurlar. Ayrıca toz tutmayan, lifsiz yapı dolayısı ile organik parçacıkların tutunabilecekleri yüzeyler oluşturmazlar. Bu sayede mikropların üremesi için uygun ortamın vücuda gelmesi engellenerek pasif bir koruma sağlanmaktadır.
Bununla yetinmeyen Armacell Araştırma-Geliştirme departmanı insan sağlığına verdiği önemi ürünlerine anti mikrobiyel teknoloji entegre ederek bir kez daha kanıtlamaktadır. Üretim aşamasında malzeme ile bütünleşen anti mikrobiyel koruma ajanları, havalandırma içerisine sızmaya çalışan zararlı mikro-organizmanın hücre duvarından içeri geçerek, büyüme, üreme ve bunun gibi yaşamsal fonksiyonları çalışamaz duruma getirirler ki böylece zararlı mikro-organizmalara karşı aktif bir koruma kalkanı oluşturulmaktadır.
Çevreye ve insan sağlığına verdiği önemi geniş ürün yelpazesindeki, LEED ve BREEAM programlarıyla uyumlu; FM, UL, EPD sertifikalı ürünleri ile ispatlayan Armacell, entegre anti-mikrobiyel teknolojiye sahip ürünleri ile sektördeki öncü misyonunu sürdürmektedir.
Daha sağlıklı bir yaşam ortamı sağlamak için bu gizli tehlikeye karşı farkındalık yaratmak esasen sıkıntıyı bertaraf etmenin ilk çaresi olacaktır. Bu sayede doğru yerde doğru ürünlerin kullanılması, zamanlanan bakımların ihmal edilmemesi, uygulamaların doğru şekilde yapılması gibi önemli adımlarla yukarıda belirtmiş olduğumuz sıkıntılar önlenebilecektir.
Hakan Nayır
Teknik Pazarlama Müdürü
ARMACELL Yalıtım A.Ş.
xx
Resim 1: Bakımı yapılmamış bir havalandırma kanalı
Resim 2: Küf ve mantar istilası
Resim 3: Soğuk hat kullanımında uygulama hatası sonucunda buhar bariyerli kaplamaya rağmen bünyesine nem girişi olmuş ürün
Resim 4: Kontaminasyona uğramış havalandırma sistemlerinde görülen bakterilere örnekler. Soldan sağa; Pseudomas aeruginosa, Legionella pneumphila, Cladosporium cladosporioides.
Resim 5: 20 yıllık kullanımdan sonra dahi fiziki özelliklerini ve boruyu koruyan Armacell yalıtımı
