Havaların ısınmasıyla birlikte evlerde, işyerlerinde ve arabalarda klima kullanımı artmaktadır. Ancak klimaların bilinçsizce kullanımı, bir yandan sağlığımızı bir yandan da bütçemizi olumsuz etkilemektedir. Bu sebeple klima seçiminden, montaj yerine, kullanımına, bakımına kadar birçok hususa dikkat edilmesi gerekmektedir.
Klima Seçimi
Öncelikle klima kapasitesi seçimini mutlaka yetkili bir Makina Mühendisi yapmalıdır. Klima seçimleri yapılmadan önce mutlaka ısı kazancı hesabı yapılmalıdır. Bu değer tespit edilirken, klimanın kullanılacağı odanın hacmi, dış hava sıcaklık ve nem değerleri, pencere ve kapıların büyüklüğü ve yönleri, mahallin dış cephe kalınlıkları ve kullanılan malzemenin ısıl iletim değerleri, mahalde bulunan insan ve aydınlatmadan gelen ısı kazançları gibi birçok veri dikkate alınmak zorundadır. Hem verimlilik hem de enerji tasarrufu için A+ enerji sınıfındaki cihazlar tercih edilmelidir. Cihazların, enerjinin soğutmaya dönüştürülme performansını ifade eden COP değeri 3.6, enerji tasarruf oranı anlamına gelen SEER değeri 3.2 olmalıdır. Etikette yer alan BTU/h değeri ise, klimanın bir saatte ortamdan taşıdığı ısı miktarını belirtmek için kullanılır ve bu değer cihazın kullanılacağı alanın kapasitesine uygun olmalıdır. Gereğinden fazla kapasitede seçilmiş klima cihazı dur-kalk'lardan dolayı daha fazla elektrik tüketimine, fanın büyümesinden dolayı daha fazla gürültü kirliliğine ve ilk yatırım maliyetlerinin artmasına neden olacaktır. Bununla birlikte alacağınız klimaların da mutlaka ulusal ve uluslararası standartlara uygunluk belgeleri olmasına ve klimaların servis hizmetlerini verecek yetkiliye kolaylıkla ulaşılabilir olması gerektiği unutulmamalıdır.
Bakım ve Periyodik Kontroller Mutlaka Yapılmalıdır
Klima seçimi kadar önemli olan bir başka unsur da kontrollerinin periyodik olarak yapılmasıdır. Çünkü klima cihazları, iç ve dış ortamda değişik hava şartlarına maruz kalan cihazlardır. Cihazların ısı transfer yüzeylerinde meydana gelen kirlenmeler, cihaz performansında düşüklüğe neden olur. Ayrıca, cihaz içerisindeki soğutucu gazın işletme basıncında mevsime göre düzeltme yapılması gerekir. Bu nedenle klima cihazlarında yılda iki sefer bakım yapılması son derece önemlidir. Bakımı yapılmayan klimaların verimi düşecek, enerji sarfiyatı artacaktır.
Klima Kullanımı ve Sağlığımıza Etkileri
Unutulmamalıdır ki; yaz aylarında konforlu bir yaşam alanı sunan klimaların bilinçsizce kullanımı sağlığımız açısından son derece ciddi tehditler doğurmaktadır. Bakımı yapılmayan klimalarda, ideal filtreleme yapamayacağından toz ve partiküller ortamda kalır, küf mantarları oluşur. Baş ağrısı, sinüzit, kronik yorgunluk, burun kanaması, yüz felci, alerji ve lejyoner, astım gibi hastalıklara neden olur. Split klimalar, mevcut ortamdaki havayı sirküle ederek çalışır. Ortamdaki havaya hapşırık ya da öksürük yoluyla salınan virüs, klimanın çalışma prensibi gereğince, havayı iç ünitenin içinden geçirerek tekrar bulunduğu ortama bırakacağından o ortamın sağlıksız olmasına neden olur.
Klima kullanımında dikkat edilmesi gereken bir diğer önemli faktör ise sıcaklık değeri ve nem oranıdır. Yaz aylarında sıcaklık değeri 23 derecenin altına getirilmemeli, nem düzeyi % 50 olacak şekilde kullanılmalıdır.
Terli bir şekilde sıcak havadan klimalı ortama girince vücudumuzda aniden buharlaşma meydana gelir. Bu da bel ve boyun kaslarında tutulma ve ağrıya neden olur. Özellikle çocuklar ve yaşlılar, aniden soğuk ortama girince vücut dirençleri düşer ve bu da hastalıklara davetiye çıkarır. Bu sebeple Klimanın önünde terli oturulmamalı, araç klimaları yüze ve göğse değil, ön cama doğru olmalıdır.
Kamusal Denetim Şart
Bilimi ve tekniği esas alarak yürüttüğümüz toplum yararına çalışmalarımız ve kamusal denetim anlayışımız gereği meslek alanlarımızla ilgili konularda toplumu bilgilendirmeyi görev saymaktayız. Bireysel tüketim dışında AVM'lerden toplu taşıma araçlarına, hastanelere vb. kamusal alanlara kadar klima kullanımı ve bakımı halk sağlığı üzerinde sorunlara neden olabilecek, birincil öneme sahip teknik bir konudur. Bu nedenle kullanıcıların değil uzman kişi ve kuruluşların denetimi gerekir. Her zaman söylediğimiz gibi yetkililerin, halk sağlığını gözeten bir yerden kamusal denetimleri yapmaları ya da kamusal denetim yapılmasını sağlamaları sağlıklı bir yaşamın ön koşuludur. Özellikle hastaneler, kamu binaları ve AVM'ler gibi kamusal yaşam alanlarında havalandırma sistemlerinin ve bunların çalıştırma şartlarının uygun olup olmadığının denetlenmesi ve gerekli önlemlerin alınması için yetkilileri bir kez daha uyarıyoruz.
İBRAHİM M. TATAROĞLU - TMMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI - İSTANBUL ŞUBE YÖNETİM KURULU SEKRETERİ
