TTMD'nin Hastane Dışı Binalarda Mekanik Tesisatta COVID-19 Yayılımına Karşı Alınacak Önlemler Webinarı gerçekleşti

TTMD WebinarWebinarın açılış sunumunu yapan Ahmet Arısoy, ilk olarak HVAC tesisatında alınacak önlemlerin anlaşılmasının öncelikle virüsün özelliklerinin bilinmesi ve yayılma yollarının bilinmesiyle mümkün olabileceğini belirterek; virüsün yaşam koşulları, boyutları, taşınması gibi konular hakkında genel bilgilendirme yaptıktan sonra damlacıkların (droplets) önemine dikkat çekti. Dünya Sağlık Örgütü ve literatür kaynaklı bilgileri aktaran Arısoy, yeni HVAC dizaynının enerji kullanımı ve iç ortam kalitesi ile hijyeni dengeleyecek çözümlere odaklı olması gerektiğini söyleyerek tesisatta alınacak bazı önlemleri anlattı.

İkinci konuşmacı Doç. Dr. Süda Tekin, sunumuna ilk olarak korona virüslerin tarihçesini anlatarak başladıktan sonra SARS, MERS ve Covid-19 virüsünün karşılaştırmasını sergiledi. Yeni tip SARS-CoV-2’nin dayanıklılık koşulları, bulaşma yolları hakkında bilgiler veren Tekin, virüsün damlacık yoluyla bulaştığını ve korunma açısından maskenin çok önemli olduğunu belirtti. Son olarak tüm hastalar için uygulanan önlemleri paylaşan Süda Tekin, bilimin ışığında bilimsel verilerin desteğiyle sürecin yönetilmesi gerektiğini söyledi.

TTMD WebinarWebinarın üçüncü panelisti Dr. Mustafa Bilge ilk olarak Covid-19 virüsü ile ilgili literatürde bulunan, bilimselliği tam olarak kanıtlanamamış bazı bilgileri aktardıktan sonra,insanların toplu halde bulunmak zorunda oldukları yapılarda klima sistemlerinde alınması gerekli bazı önlemleri anlattı. Bilge; AVM, tiyatro gibi mekanlarda dış hava kaynağı kullanılması, klima santrali filtrelerinin değiştirilmesi ve dezenfekte edilmesi gibi birçok önleme dikkat çekti. Bilge son olarak hastanelerde klima tesisatında alınacak acil önlem kapsamında klima sistemlerinin negatif basınçta çalışır hale getirilmesi gerektiğini ifade etti.

Ticari bir binada Covid-19’a karşı alınan teknik ve idari tedbirleri anlatan Eser Çizer, ilk olarak binada çalışan personel sayısının azaltıldığını ve karışım havalı klima santrallerinin %40-100 oranında dış havaya geçirildiğini söyledi. Çizer binada önlemler kapsamında ayrıca dezenfektasyon çalışması yapıldığını, tuvaletlerin negatif basınçta çalıştırıldığını, maske zorunluluğunun getirildiğini ve binaya girenlerin termal kamera ile izlendiğini söyledi.
Webinarın son panelisti Sarven Çilingiroğlu, taze hava alış yerleri ve mesafeler, santrallarda kullanılacak filtreler, yaşam mahallerinde bağıl nem oranının önemi, bina içinde taze hava taşıyıcı klima santrallarında alınacak önemler ve ve ısı değiştirgeçleri başlıklarını içeren sunumunda tasarımda dikkat edilmesi gerekenleri anlattı. ASHRAE kaynaklı tablolar sunan Çilingiroğlu, özellikle filtre seçimi ve verimine dikkat çekti.
xx
Webinar Soru-Cevapları

Merhabalar, her ameliyathane negatif basınçlandırmaya uygun mudur? Örneğin; beyin ameliyatı yapılacak bir ameliyathanede toz kontrolü çok önemlidir. Ameliyathane gibi steril bir alana, yarı steril koridordan hava çekme ihtimali riskli değil midir?

Cevaplayan: Mustafa Bilge

Ameliyathanelerde negatif basınçlı olarak yapılması konusunda bir açıklamam olmadı. Pozitif basınçlı yoğun bakım odalalarının bir kısmının viral salgın dönemlerinde negatif basınçlı odalara dönüştürülmesi gerekmektedir. Ameliyathanelerin tümünün pozitif basınçlı olması gerekmektedir.

Bu süreçte kaynağı belirsiz de olsa gelen bazı bilgilendirmelerde nemin virüs için uygun ortam hazırladığı gibi bilgiler aldık. %75 nem yüksek değil mi?

Cevaplayan: Sarven Çilingiroğlu

TTMD WebinarSunumumda 2016 ASHRAE Handbook - HVAC Systems and Equipment, Chapter 22 deki bir tabloyu paylaşarak, her ne kadar REHVA da bu virüsün nemle ilgisi yok dense bile %40 RH üstünde bir değerde tutulması gerektiği, söylenmişti. Benzer şekilde ISHRAE de % 45 ile %70 arasında sınırlasa bile benim tasarımcı olarak tavsiyem %40 - %60 bandında olmuştu. Yüksek nem havada mantarlaşmalara da sebebiyet verdiği için Astmatik ve solunum yolları sıkıntılarına sebebiyet verecektir.

Fcu serpantinleri 60 derece bir saat tutulmalı denildi ancak soğutma serpantinlerinde bu durum nasıl gerçekleştirilecek?

Cevaplayan: Ahmet Arısoy

Soğutma serpantinlerinde doğal olarak termik dezenfeksiyon yapmak imkanı yoktur. Buralarda kimyasal dezenfeksiyon kullanılabilir. Ancak fan-coillerin hastane dışı binalarda virüse karşı dezenfeksiyonu ile ilgili tanımlanmış bir prosedür de bildiğim kadarıyla bulunmamaktadır.

Bir de fcu larda ısıl ve kimyasal dezenfeksiyondan bahsedildi. Bu konuyu detaylandırmak mümkün mü? Kimyasal alanı ? veya hangi kimyasallar yada uygulama yöntemleri gibi.

Cevaplayan: Eser Çizer

Virüsün 60 derecede ömrü kısadır. FCU'larda sürenin 1 saat mertebesinde uzun tutulması sistemlerden kaynaklı, tedbir olarak düşünülmüş olabilir. HVAC'larda kullanılan kimyasal olan HYDROCID 125'I kullanma talimatına göre FCU'larda kullanabilirsiniz . Ayrıca Nano Gümüş iyonu dezenfeksiyon uygulamaları da var. Bir alternatif olabilir.

Hastanede hasta odalarını negatif hale getirdiğimizde bağlı bulunduğu ortak alanlardaki balansın bozulması yada tekrar balanslanması hastalar şu an içerideyken nasıl mümkün olabilir? Bununla ilgili ne yapılabilir?

Cevaplayan: Mustafa Bilge

Şehir hastanelerinin çoğunda yoğun bakım odalarında emiş ve besleme havası tarafında VAV üniteleri kullanılmaktadır. Bu odaları negatif basınca bina otomasyon sistemini kullanarak getirmek mümkündür. Mevcut sistemde hasta odalarında FCU kullanıldığından, tuvaletten emiş yaparak odayı negatif hale getirmek çok zordur, yani bir balanslama yapılması pek mümkün gözükmüyor. Bu odaları negatif basınca getirmek için odalara verilen temiz hava miktarının artırılması ve odalardan doğrudan emiş yapan yeni sistemlerin tesis edilmesi gerekmektedir.

Building Mothballing Recommissioning konusu şuan globalde çok gündemde. Bununla ilgili bir hazırlık var mı? Yayın yapılacak mı? Çünkü birçok avm ve tesis kullanımda değil 3-5 y sonra bunlar açılıken ne yapmak gerekiyor? yada kapalı kaldığı dönemlerde neler yapmak gerekir?

Cevaplayan: Sarven Çilingiroğlu

Commissioning, Recommissioning ve retrocommissioning konularında TTMD Commissioning komitesi çalışmaktadır. Gündemine Pandemik önlemler konusunu da alacaklardır.

Ahmet hocam sunumunuz için teşekkürler. Önlem olarak cihazları %100 taze havalı olarak kullanmamız gerektiğini belirtiniz. Cihazlar %100 taze havalı olarak çalışırken bu sefer ortama dışarıdaki nemi de kontrolsüz olarak vermiş olacağız, bu sebeple nem kontrolü de yapılması konusunda önerileriniz var mıdır? Bildigim kadarı ile ortama virüslerin yayılmaması için ortamında belli bir nem değerinde tutulması gerekiyor.

Cevaplayan: Ahmet Arısoy

Sistemi %100 dış havalı olarak çalıştırdığımızda elbette başka konulardan ödün veriyoruz. Enerji verimliliği, belli ölçüde ısıl konfor gibi. Elbette dışarıda yüksek nem varsa, içeride bu nem seviyesinin yükselmesine neden olur. Ancak bu salgın dikkate alındığında bu gibi olumsuzluklar mevsim itibariyle sınırlı olacaktır. Ancak nemin virüs üzerine olumlu veya olumsuz etkisi konusunda elimizde bir bilgi de yok. Nem daha çok insanın konforu ve virüse direnci üzerinde etkili.

Isı geri kazanım cihazlarında basıncı dengeleyerek çözüm bulunabilir mi? Egzoz tarafındaki basınç üfleme tarafındaki basınçtan daha düşük tutularak

Cevaplayan: Ahmet Arısoy

Evet bu konuda son dönemde yayımlanan guide'larda böyle notlar var. Bu yapılabiliyorsa bir önlemdir. Ancak kaçak söz konusuysa daha emniyetli olan önlem mümkünse ısı geri kazanımı devre dışı bırakmaktır.

Dropletler hepa filtrelerin üzerinde kuruduğunda hepa filtrelerden geçecek boyuta gelmiş olmuyor mu?

Cevaplayan: Sarven Çilingiroğlu

HEPA Filtreler 0,001 µm'a kadar tanecikleri tuttuğu için böyle bir geçirgenlik söz konusu değildir.

Hepa Filtreler bu açıdan virüslerin hapsedilmesinde ne kadar uygun?

Cevaplayan: Sarven Çilingiroğlu

Sunumumda da göstermiş olduğum filtrelerin tutuculuk oranlarını ve tanecik büyüklüklerini gösterir tabloda görüldüğü gibi HEPA filtreler virüsleri dahi tutmaktadırlar. Onun için Ameliyathanelerde ve temiz oda uygulamalarında ayrıca gıda sektöründe bu tip filtreler kullanılmaktadır. Fakat konumuz olan gelecekteki hastane dışı binalarda uygulamak sürdürülebilir değil ayrıca pahalı bir çözüm olacaktır. Hastane dışı binalarda birçok otoritenin tavsiye ettiği santrallarda G4 + F7 Filtre kullanımı yeterlidir.

Hepa ve uv den baska sans kalmiyor saniyorum .Her yerde.

Cevaplayan: Sarven Çilingiroğlu

Hastane uygulamalarında Evet, fakat hastane dışı binalarda yukarıdaki soruda da bahsettiğim gibi G4 + F7 filtrelerini kullanmak yeterlidir.

Klima santrali egzoz atışlarına HEPA filtre konulması gerektiğinden bahsedildi. Atışlara HEPA konulması durumunda ortamdan emiş menfezi üzerinden alınan olası virüs atış kanalında veya filtrede kalacak dışarı atılamayacaktır, bununla birlikte egzoz fanı kapatıldığında geriye doğru ilerleyebilir. Filtre konulması yerine dışarı atılması, atışların çatıdan veya insanların kolay yaklaşamayacağı yerlerden yapılması daha doğru olmaz mı?

Cevaplayan: Ahmet Arısoy

Hastane dışı binalarda dışa atılan hava kanalı üzerine HEPA filtre konulması aşırı bir önlemdir ve gerekli değildir. Normal binalarda egzoz havasının yüklendiği virüs yüklü asılı damlacıkların oluşturduğu tehdit kanıtlanmış bir olgu değildir. Bu riskin ihmal edilebilecek kadar düşük olduğu mühendislik sağduyusuyla öngörülebilir.

Bina tasarımlarında, merkezi büyük klima santralleri yerine daha fazla havalandırma zone’u (5 kata hitap eden santraller yerine, her kat için bir santral / rezidanslar için her daire için lokal ısı geri kazanım cihazları gibi) daha fazla sistemler tasarlanması riski daha da azaltabilir mi?

Cevaplayan: Sarven Çilingiroğlu

Lokal ısı geri kazanım cihazları çok fizibl bir çözüm değildir filtrasyon açısından ancak G4 filtre kullanılmakta oysa merkezi sistemlerde otoritelerin de tavsiye ettiği G4 + F7 filtre kullanmak mümkün. Merkezi bir havalandırma sistemi hem ilk yatırım, hem işletme aynı zamanda da bakım açısından kolaylık sağlanmaktadır. Tabii Mimarinin müsaade ettiği sürece.

Alaturka WC lerin hiç olmadığı ABD ve Avrupa ülkelerinde bu kadar fazla vaka olması bu tezinizle örtüşmüyor. Sorun klozet veya wc taşının kullanımı değil, hijyene ve temizliğe dikkat etmektir. Teşekkürler

Cevaplayan: Mustafa Bilge

Sorunu şöyle açıklayabiliriz; ülkemizin kişi başına tuvalet kağıdı kullanımında orta doğu ülkelerinin bile altında olduğunu hatırlatmak isterim. Yani tuvalet sonrası temizliğimizi el yerine tuvalet kağıdı kullanarak yapmamız gerekmektedir. Arap ülkelerinde bile tuvaletlerde maşrapa kullanılmadığını hatırlatmak isterim.

Sarven Bey; ozon çok kararsız olduğu için mesai başlamadan mahallere uygulanabilir mi?

Cevaplayan: Sarven Çilingiroğlu

Böyle bir uygulama yapılacak ise bu bölümlerin iyice havalandırılıp Ozondan arındırılması gerekir yalnız dışarı egzost edilirken de insan ve hayvan yaşamlarından uzak mesafelere atılması gerekir. Sunumda da bahsettiğim gibi EPA gibi sağlık kuruluşları havalandırma sistemlerinde ozonlu çözümlere onay vermiş değillerdir sadece yaşam mahallerinde kabul edilebilir oranlardan bahsederler ki bu da virüslerin ölmesi için yeterli oranlar değildir.

Uvc dezenfiyoksani ile daha fazla bilgi verebilir misiniz?

Cevaplayan: Sarven Çilingiroğlu

Bu konuda en iyi bilgi 2019 ASHRAE Handbook - HVAC Applications (SI), CHAPTER 62, ULTRAVIOLET AIR AND SURFACE TREATMENT bölümünde ve yine 2016 ASHRAE Handbook—HVAC Systems and Equipment (SI) daki CHAPTER 17 ULTRAVIOLET LAMP SYSTEMS da detaylı olarak anlatılmıştır. Buralardan ulaşabilirsiniz.

Damlacık çekirdeklerinin havada asılı kalması 7-8 metre mesafede risk boyutu nedir bu mesafeler havalandırma sisteminde eksoz sisteminin alttan veya üstten yapılması kriterine etkisi nedir? Ayrıca sistemlerde kullanılan iç çevrim yapan cihazlar oldukça ve virüsler elle temas sağlanmış yüzeyler üzerinde yaşadığından havalandırma sistemi ne kadar koruyuculuk sağlayacaktır?

Cevaplayan: Ahmet Arısoy

Damlacık çekirdeklerinin havada asılı kalarak alıcıya ulaşması ve COVİD-19 taşıması net olarak kanıtlanmış bir durum değildir. Bu doktorlardan ziyade HVAC sektörünün bir refleksidir. HVAC sektörü bu yolun hastane dışı binalarda da ciddi bir tehdit oluşturduğunu savunmaktadır. Ancak elle temas suretiyle taşınma net olarak tanımlanmaktadır. Dolayısıyla asılı taneciklerle geçişin risk boyutu bilinmemektedir. Şunu söylemek mümkündür ki havalandırma yönteminin temel işlevi diğer kirleticilerle ve zararlılarla birlikte COVİD-19 için de geçerlidir. COVİD-19 yüklü asılı damlacıkların sayısı havalandırma yoluyla içinde yaşadığımız ortamda azaltılabilir. Egzoz yapılan noktanın yerinden çok odaya havayı veriş biçimi ve yeri önemlidir.

Hastahane iklimlendirme sistemlerinde dahi kriterleri sağlayabilmek açısından tasarımcılar olarak mücadele veriyoruz ancak çoğu zaman ters çalışan sistemler ile karşılaşıyoruz çünkü tasarımlar maalesef işin ehli olmayan kişiler tercih edilerek sağlanabiliyor. Konumuz olan hastane dışı alanlarda bunu sağlamak konusunda çok ciddi kuralların oluşması şart değil midir görüşlerinizi rica ederim?

Cevaplayan: Mustafa Bilge

Kesinlikle haklısınız. Böyle bir pandemi salgınında İklimlendirme sistemlerinde alınacak önlemler konusunda odalara, ilgili derneklere ve üniversitelere ciddi görevler düşecektir.

Sn. Sağlık Bakanımızın bir basın toplantısında ifade ettiği gibi özellikle Şehir hastaneleri gibi çok yataklı hastanelerin hasta yatak odaları yani servis bölümleri çok kolayca negatif basınçlı izole odalara dönüştürebileceği buna uygun olduğu yönündeydi gerçekten hasta odaları kolaylıkla izole oda şartlarına özellikle mekanik havalandırma açısından dönüştürebilmesi mümkün mü? Bunun için ne yapmak gerekir?

Cevaplayan: Mustafa Bilge

Bakan sanırım yoğun bakım odalarının negatif basınca dönüştürülmesini kastetti. Hasta odalarının negatif basınca dönüşmesi için HVAC sisteminde ciddi tadilatlar yapılması gerekmektedir. Tuvaletten emiş yaparak odayı negatif hale getirmek çok zordur. Bu odaların temiz hava miktarlarını artırmak ve odadan doğrudan emiş yapan sistemleri ilave edilerek negatif basınçlı odalara dönüştürülmeleri mümkün olabilir.

Merhaba Ben Çukurova Üniversitesinden Dr. Öğretim ÜYESİ Engin PINAR. Süda Hocam, Covid-19 virusu nun ilerleyen aşamada zatüreye neden olduğu biliniyor ancak daha önceden yapılmış olan zatüre aşılarının hastalığın zatüreye dönüşmesi bakımından bir koruyuculuğu var mıdır? İkinci sorum ise, insanların sahiplendikleri petlerini sokağa terk etmeye başladığını duyuyoruz. Her ne kadar hayvandan insana geçen bir virus olsa da şuan için evlerde baktığımız kedi ve köpeklerden insana bulaş olup olmayacağıdır?

Cevaplayan: Süda Tekin

Engin Bey merhaba, Günümüzde kullanılan zatürre aşıları bakteriyel pnömoni (zatürre) gelişimini engelleyen pnömokok aiılarıdır. Özellikle risk grubuna (65 yaş üstü, şeker hastalığı veya kronik akciğer, karaciğer ve böbrek hastaları) önerilen ve bu bakteriyle gelişebilecek zatürreye karşı koruyan aşılardır. Covid -19'un gelişimini engelleyen aşı henüz geliştirilememiştir. Burada kastedilen hem Covid 19 hem de bakteriye bağlı zatürre (ki olması muhtemel ve olmakta) olması halinde kişide solunum yetmezliğine gidiş ve dahası hayatı tehdit eden organ yetmezliğine gidişi artırdığı gerekçesiyle aşılama vurgusudur. İkinci sorunuz için; HAYIR bugüne kadar böyle bir bilgi yoktur. Evcil hayvanlardan i gösterilmemiştir. Sahiplendiğiniz ve sevdiğiniz hayvanlara bakmaya devam edebilirsiniz. Sağlıklı günler dilerim

Merhaba geri dönüş havasında UV ile sterilizasyon yaparak kullanmak mümkün mü acaba?

Cevaplayan: Sarven Çilingiroğlu

Normal koşullarda dönüş havasına değil karışımdan sonra gidiş havasına koymak hem karışımdaki dönüş havasını hem de santrala giren taze havayı steril hale getirdiği için tercih edilmelidir.

Sistemleri %100 taze havalı demek ortamdaki tüm iç havayı dış ortama atmak anlamına geliyor. Yani içerdeki virüslerin dış ortama saçılması anlamına geliyor ki bu noktada nasıl bir kontrol yöntemi kullanmalıyız?

Cevaplayan: Mustafa Bilge

Dış havanın atmosfere çıkış noktalarında HEPA filtreler ve UV lambalar kullanarak Covid 19 gibi virüslerin etkisini azaltmak mümkündür.

Hepa filitreli çözümlerin çok maliyetli ve sürdürebilir olmadığını düşünüyorum.

Cevaplayan: Mustafa Bilge

Evet haklısınız, bu nedenle yüzde yüz dış hava ile çalışabilen iklimlendirme sistemleri önermekteyiz. Ancak sadece pandemi salgın dönemlerinde devreye girecek egzoz havası çıkış noktalarında HEPA filtre ve UV lamba kullanılması gerekecektir.

UV sistemler ne ölçüde çözüm acaba? Ne kadar oranda sterilizasyon sağlıyor.

Cevaplayan: Sarven Çilingiroğlu

Konuyla ilgili 2019 ASHRAE Handbook -HVAC Applications (SI) Chapter 62 deki giriş bölümünün kısaca tercümesini buraya koymak istiyorum. Geniş bilgi için bu handbook a başvurulmasında fayda var. "ULTRAVIOLET antiseptik ışınlama (UVGI), viral, bakteriyel ve fungal organizmaları inaktive etmek için kısa dalga Ultraviolet (UVC) enerjisi kullanır, böylece çoğalamazlar ve potansiyel olarak hastalığa neden olamazlar. UVC enerjisi, çok çeşitli mikroorganizmaların deoksiribonükleik asidini (DNA) bozarak onları zararsız hale getirir (Brickner ve ark.2003; CIE 2003). İlk çalışmalar, mikroorganizmaların inaktivasyonu için en etkili UV dalga boyu aralığının 220 ila 280 nm arasında olduğunu ve tepe noktasının etkinliğinin 265 nm'ye yakın olduğunu tespit etti. Ticari sistemlerde standart UVC kaynağı, esas olarak en uygun 253,7 nm UVC yayan düşük basınçlı cıva buharlı lambalardır. Oda havasını ve hava akımlarını dezenfekte etmek için antiseptik ultraviyole (UV) lambaların ve lamba sistemlerinin kullanımı yaklaşık 1900'e kadar uzanmaktadır (Reed 2010). Riley (1988) ve Shechmeister (1991) UVC dezenfeksiyonunun kapsamlı incelemelerini yazdılar. İç ortam hava kalitesi ile ilgili kaygılar arttıkça UVC uygulaması da giderek yaygınlaşmaktadır. UVC artık Mycobacterium tuberculosis (TB), influenza virüsleri, küf ve potansiyel biyoterörizm ajanları gibi patojenik organizmaların bulaşmasını kesmek için bir mühendislik kontrolü olarak kullanılmaktadır (Brickner ve ark.2003; CDC 2002, 2005; GSA 2010; McDeVitt et ve diğerleri 2008; Rudnick ve diğerleri 2009)."

Uçaklarda acil oksijen sistemini maske ile uçuş boyunca kullanmak mümkün olur mu?

Cevaplayan: Mustafa Bilge

Uzman olduğum bir konu değil ama sürekli O2 kullanımının insan sağlığı için tehlikeli olabileceğini düşünüyorum.

Büyük veya küçük damlacıklarda maksimum ne kadar virüs bulunabilir?

Cevaplayan: Süda Tekin

Damlacık içindeki virus sayısı (yükü) hasta olan kişideki virus miktarına, ortamın nemine (yani salgı içindeki su miktarı) ortam sıcaklığına göre değişmektedir. Büyük ve küçük damlacık içindeki virus miktarı çok değişkendir. Ortam kurudukça sıvı/su buharlaşacağından damlacık küçülür ancak bu virus yükünün azaldığını göstermez. Korele değildir.

Küçük damlacıklar ağızdan çıktıktan sonra havalandırma sistemine ulaşabilmesi için onu taşıyacak olan havanın hızı ne olmalıdır?

Cevaplayan: Ahmet Arısoy

Bu hız damlacık çapına bağlıdır. Ancak küçük damlacık (5 mikrondan küçük) ve özellikle çekirdek adını verdiğimiz (1 mikrondan küçük olabilen) damlacıklar oda havasında saatler mertebesinde asılı kalabilmektedirler. Oda havası doğal hava hareketleri nedeniyle hiçbir zaman tamamen hareketsiz değildir.

Plakalı eşanjörlü sistemlerin sunumlarında atlanmaması için minik bir hatırlatma yapmak isterim. Burada exhaust fanının konumu mutlaka plakalı eşanjörden sonra olmalıdır ki sızdırma anında eşanjör negatif basınçta kalsın.

Cevaplayan: Sarven Çilingiroğlu

Katkı için çok teşekkür ederim. Doğru bir tespit, çizimlerde bu hususu düzelteceğim.

Sıhhi tesisatta fotoselli armatür, sabunluk ve kağıtlık kullanıyoruz. Hiç el değmeden tuvalet sonrası temizliği nasıl yapacağız?

Cevaplayan: Mustafa Bilge

Daha önce söylediğim gibi tuvalet sonrası tuvalet kağıdı kullanımını özendirmeliyiz. Alaturka tuvaletlerde maşrapa kullanma alışkanlığını bu tip salgınlar için çok tehlikeli buluyorum. Arap ülkelerinde bile el ile temizlik yapılmaması için kullandıkları bazı sistemler mevcut.

Havalandırma tesisatı vasıtasıyla ozon kullanımı konusunda bilgilendirmeye ihtiyaç görünüyor. Ultraviyole ile mukayesesini gündeme alabilir miyiz?

Cevaplayan: Sarven Çilingiroğlu

Bu başlı başına ayrı bir konu bu konuda soru işaretlerinin kalkması için ayrı bir eğitim toplantısında ele alınmalıdır.

Chilled beam?

Cevaplayan: Sarven Çilingiroğlu

Chilled Beam sistemi de drenajı olmayan sadece duyulur ısıyı kullanan bir sistem olarak düşünülebilir. Bu sistemde de nem merkezi klima santralında alındığı için kontrollü bir sistem olarak gözükmektedir. Ancak yük değişimi hızlı olan alanlarda hızlı cevap verememektedir.

Genel olarak uv kullanımında mikro organizmaya etki etmediği ve mikro organizmayı mutasyona uğrattığı gibi bir sorular geliyor bu konuda bilgi vermenizi rica ederim.

Cevaplayan: Sarven Çilingiroğlu

Konuyla ilgili yanlış bir aktarım olmaması için yukarıdaki soruda da aktardığım gibi 2019 ASHRAE Handbook -HVAC Applications (SI) Chapter 62 nin okunmasında fayda görüyorum. Bu bölümden anladığım kadarıyla UV Filtreler micro organizmalara karşı çok etkili gözüküyor.

Displacement sistemler öne çıkacak mıdır? stratfigasyon / katmanlaşan hava daha az virüs bulaşımını getirecektir eskiden spor salonlarında

Cevaplayan: Sarven Çilingiroğlu

Displacement sistem çözümleri bahsetmiş olduğunuz gibi katmanlaşmanın önünü alacak kötü hava ile taze temiz havanın birbirine karışmasını önleyecektir.

Ulturaviolede göze verilecek zarar dikkate alan çözümler dikkate alınmalı

Cevaplayan: Sarven Çilingiroğlu

Katkı için teşekkürler

Şehir hastanelerinde şu anda yapılan tasarımlar ve uygulamalar geliştirilmeli mi yeterli mi

Cevaplayan: Mustafa Bilge

Şehir hastaneleri hatta dünyadaki diğer hastanelerin böyle bir pandemi salgını düşünülerek İklimlendirme sistemleri tasarlanmamıştır. Ancak bundan sonra böyle bir salgına yönelik iklimlendirme sistemlerinde alınacak önlemler konusunda odalara, ilgili derneklere ve üniversitelere ciddi görevler düşecektir.

Yoğun bakımı egzost havası binaya verilmeden direk dışarı atılabilir mi atılırken de HEPA filtreden geçirilmeli mi ve filtreler hastanelerde doğru şekilde imha ediliyor mu?

Cevaplayan: Mustafa Bilge

Böyle bir salgın durumunda dışarı atılan hava HEPA filtre ve UV lambalarından mutlaka geçirilmelidir. Kirli yani virüsü yoğun şekilde bünyesinde taşıyan HEPA filtrelerin değişimi için mutlaka özel ekipmanlar ve özel giysili deneyimli kişiler kullanılmalıdır.

Çok katlı binalarımızın % kaçında bu santral iç temizliği yapılıyordur fikriniz nedir Sizin binanızda çalışanları kronik hastalık açısından başka benzer bina çalışanlarıyla karşılaştırma şansınız oldu mu?

Cevaplayan: Eser Çizer

Geçmiş yıllarda çok ihmal edilmiş bir konudur. Ekonomik nedenlerle bırakın bakımı, filtre bile kullanılmayan binalar mevcuttu. Ancak Sars, Mers ve Domuz gribi etkileri, çoğu binada makina temizliği konusunda etkili olmuş olabilir. Covid19 etkisi ile sanırım tüm binalar şu anda bu temizliği ciddi bir şekilde yapıyordur. 26,5 yıllık işletmeciyim döneminde binamızda havalandırma etkisi ile hiçbir salgın sorunu olmamıştır. Bu konuda farklı bir bina ile ilgili de bir duyumum olmamıştır. Genelde aynı ofis içinde çalışanlarda, fiziksel mesafeyi korumama ve aynı noktalara temas yolu ile 3-4 kişiyi geçmeyecek gribal enfeksiyonlar olmuştur.

Mağaza içinde UV sterilizasyon havalandırma cihazını öneriyor musunuz, ortam havasının sterilizasyonu? Fancoil, ısı pompası vb. Cihaz filtrelerine ve serpantinlerine hangi UV kimyasal uygulayabiliriz?

Cevaplayan: Sarven Çilingiroğlu

Genelde UV sterilizasyonu hastane bekleme odalarına, genel hacimlere muhakkak uygulanmasını tavsiye ederler. Sağlık kuruluşları dışında uygulanması konusu mal sahibinin kendi tasarrufundadır. Fan-Coil, Isı Pompası ve hatta duvar tipi split cihazlarına dahi UV lamba takılabiliyor.

Ashrae çiziminde UV lambaları ısıtma bataryası giriş ve çıkışında göstermiş, bu doğru mudur? Klima santralinde ve fan coil uygulamalarında doğru UV lamba uygulaması nasıl olmalıdır?

Cevaplayan: Sarven Çilingiroğlu

ASHRAE de gösterilen çizim doğrudur. Yukarıdaki soruda da bahsettiğim gibi Fan-coil, hatta duvar tipi split klimalara dahi uygulanabiliyor. Çeşitli tedarikçi firmalarda bunlara ait uygulama örnekleri mevcuttur.

Mustafa beyin gündeme getirdiğim hastanelerimizdeki klima santrali, fan coil yani hvac kısmında pandemi konusunda aynen yangın sistemindeki olduğu gibi bir yönetmelik yapmak şart olduğu görüşüne katılıyorum.

Cevaplayan: Mustafa Bilge

Haklısınız teşekkürler.

Biz Kuzu Grup olarak, Ataköy/Bakırköy’de hastane inşaatımız devam etmekte Mustafa bey ilettiği gibi özellikle pandemi ile ilgili tedbirler imalat ve tasarlarken yapmayı düşünmekteyiz. Ultraviyole, filitrasyon Sistemleri vs vs bunlar haricinde neler yapılabilir?

Cevaplayan: Mustafa Bilge

Daha önce bahsettiğimiz gibi artık hasta odalarında %100 dış hava ile çalışma olanağı olan tüm havalı sistemler tesis edilecektir. Bu odalarda kullanılacak hem besleme hem de emiş tarafında VAV cihazları ile bir pandemi salgınında normalde nötr basınçta olan bu odaları negatif basınca getirmek uygun olacaktır. Aynı şekilde yoğun bakım odalarında da normalde pozitif basınçlı olan yoğun bakım odalarının da odalardaki emiş ve besleme havasındaki VAV 'ler ile pandemi salgınında negatif basınçlı hale dönüştürmek mümkün olacaktır.

All air klima santralinde ısıtma ve soğutma serpantinlerinin yer değiştirmesi (soğutucunun öne alınması) donma riski yaratmaz mı?

Cevaplayan: Sarven Çilingiroğlu

Tüm havalı sistemlerde donma başlamadan önceki sıcaklıklarda dış hava alma damperleri kapatıldığı için öyle bir risk olmayacaktır.

Öncelikli olarak sunumunuz için teşekkür ederim. Hava tarafının yanında su ile bulaşma riski nedir? Kullanma suyu ve atık su için kurulan arıtma, filtreleme vb. sistemler yeterli midir? Ekstra bir önlem almak gerekir mi? Saygılarımla.

Cevaplayan: Ahmet Arısoy

Atıkla (dışkı, idrar) bulaşma yolu üzerinde çalışılan konudur ve bu yönde bulgular vardır. Daha önceki virüs salgınlarında da bu yol net olarak belirlenmiştir. Süda hanım da bu konuda bilgi verdi. Burada önlem daha çok yaşadığımız binalardaki tuvaletlerde alınması gerekiyor. Şehir atık su şebekesinde bununla ilgili önlem alınması dolaylı bir işlemdir. Hollanda'da şehir atık su şebekesinde yapılan bir araştırmada COVİD-19 virüsü bulunmuştur. Bu atıkla virüsün taşındığının bir kanıtıdır. Ancak bu bulgu salgınla savaşta arıtma sisteminde alınacak önlemlerden ziyade, salgının ortaya çıkışının erken algılanması amacıyla kullanılabileceği fikrini doğurmaktadır.

Merhaba, fan-coillerin 60C'de 1 saat tutulması virüsü öldüreceği söylendi. Bunun periyodu ne olmalı? Split klima temizlikleri nasıl yapılmalı?

Cevaplayan: Mustafa Bilge

Bu konuda net bir çalışma yapılmadı ancak günde 3 kez yapılmasının faydalı olacağını düşünüyorum.

Tekstil kanallar buna dahil mi?

Cevaplayan: Ahmet Arısoy

Kanallarda normal bakım işlemi dışında ilave bir dezenfeksiyon ve temizlik yapılması gerekli değildir.

Virüsün yüzeylerde 2-3 gün kaldığı söyleniyor. Sonrasında ne oluyor? Virüs tamamen yok mu oluyor?

Cevaplayan: Ahmet Arısoy

Bu süreler virüsün ömrü ile ilgili verilerdir. Daha sonrasında virüs yaşayamamakta ve tehdit olmaktan çıkmaktadır.

Ofislerde kullanılan fcu lar da mı hastane olarak değerlendirilip günde 2-3 kez temizlenmeli?

Cevaplayan: Ahmet Arısoy

Ofislerde ve hastane dışı uygulamalarda hava hareketleriyle taşınan virüs yüklü zerreciklerin hastalığın başkalarına taşınmasında etkisi WHO nezdinde net olarak onaylanmış bir husus değildir. Bu nedenle iyi işletme bakım prosedürleri ve mühendislik öngörüsüyle hareket etmek durumundayız. Burada netleşmiş bir prosedür henüz yok, ancak fan-coillerin ve ilgili ekipmanının normal bakım periyotlarından daha sık temizlenmesi söylenebilir.

Split klimalar için öneriniz nedir?

Cevaplayan: Sarven Çilingiroğlu

Split Klimalar da Fan-coil, VRF gibi terminal üniteler olduğu için pandemik dönemde bunların da çalıştırılmaması ve drenaj tavalarında Fan-Coil de olduğu gibi tedbir alınmalı.

Fcu temizlikleri için kullandığınız kimyasal nedir?

Cevaplayan: Eser Çizer

Binamızda FCU bulunmamaktadır. Klima santrallarımızda HYDROCID 125 adlı kimyasal kullanılmaktadır.