Aldağ Yönetim Kurulu Başkan Vekili Rebii Dağoğlu, Bloomberg HT'de "İş Dünyası" programında görüşlerini aktardı

Aldağ Yönetim Kurulu Başkan Vekili Rebii Dağoğlu, Bloomberg HT'de Hande Berktan'ın sunduğu "İş Dünyası" programına katıldıBloomberg HT, Hande Berktan; Sayın Rebii Dağoğlu, sizin teşvik kapsamında bir şirketiniz var, burada cari dengeye bakıldığılda nasıl bir etkisi olmasını bekliyorsunuz, önemli bir yatırımınız var, bize bu konuda bilgi verirmisiniz.

Aldağ Yönetim Kurulu Başkan Vekili Rebii Dağoğlu: Bu gün için genel olarak kısa vadeli kriz koruma mekanizmaları olmalı ancak uzun vadeli yapısal reformlarını geliştirmek, enflasyonla mücadelede doğru hamleleri yapabilmek Merkez Bankası'nın bağımsız müdehalesine olanak tanımak, bu algıyı verebilmek, eğer algıda yanlışlık varsa yabancı yatırımcı nezdinde ters tepebilir. Döviz kuru etkilerinin unsurlarından bir tanesi de doğrudan yabancı yatırım. Hızı azaldığı zaman portföy yatırımlarına bakıyoruz. Portföy yatırımları da azaldığı zaman borçlanmaya gidiyoruz. Bu da en maliyetli olanı. 2007 yılında Türkiye'de doğrudan yabancı sermaye yatırımı 25 milyar dolara kadar çıkmıştı. Geçen sene 8-9 milyar dolar rakamına fena değil dedik. Sonuç olarak yeterli değil. Cari açık vermeden Türkiye ekonomisi büyüyemiyor. Bunun temel sebebi de yarı mamul ve ithalata bağımlı ülkeyiz, ithalat yapmadan üretemiyoruz.

Aldağ Yönetim Kurulu Başkan Vekili Rebii DağoğluBloomberg HT, Hande Berktan'ın İklimlendirme sektörünün ithal neye ihtiyacı var sorusuna yanıt veren Dağoğlu; mesela Türkiye'de bir kompresör fabrikasının olmayışı, gazlı kompresörlerin üretilmeyişi, soğutma grubu içinde en önemli maliyet kalemlerinden bir tanesini oluşturuyor. Genel olarak ülkemizde 1980'e kadar yurt dışından parçaların getirilip burada montajlanması şeklinde bir üretim modeli gerçekleşti. 80 den sonra gümrük duvarlarının kaldırılması ve nihai malın ithalat yapılması ile birlikte o güne kadar zaten gelişmeyen yan sanayi bu tarihten sonra gelişme şansı bulamadı. Bundan sonra hükümetin teşvik programları ile yan sanayinin gelişme sürecinde bir çok hamle yapılıyor. Ancak şöyle bir şey var, bundan evvel sanayi devrimlerinde gecikmişiz, bundan sonra katma değerli ürün üreteceğiz diyorsak Türkiye'nin cari açık dengesini çözeceğiz diyorsak, Türkiye'nin cari açık sıkıntısını çözecek inovasyondur diyorsak, endüstri 4.0'ı yakalamak zorundayız. Bu da kolay değil. Yapısal reformlar gerekiyor, eğitim sistemimizi revize etmemiz gerekiyor. Daha inovatif düşünen insan modelini ilk öğretimden itibaren yetiştirmeye başlamamız gerekiyor. Kısa vadeye baktığımız zaman baskın seçim ortamı var, seçim kararı alanlar için bile baskın seçim oldu. Bu beklenmedik ortam sipekülatif bir hava da yarattı döviz piyasalarında, biz de üstüne gazı döküyoruz. Her ne kadar mali disiplin korunsa bile bu bir algı meselesidir. Söylemlerde bir o bir veriyorsa ben iki veriyorum yarışına girilmemelidir. Hem iktidar hem muhalefet kanadı için olsun. İktidara kim gelirse gelsin dış piyasalarda TL likiditesinin arttırılacağı algısı yaratır, TL ye olan güveni sarsar. Böyle bir algıya gerek yok çünkü 2017 senesinde mali disiplini son derece sıkı korumuştuk. Sene başında yüzde 2,5 du milli gelir oranı, bütçe açığının yüzde 1,5 seviyesinde tamamlanmıştı. Hala devam ediyor. Kamu yatırımları da devam ediyor. İstihdamı azaltmayla enflasyonla mücadele arasında dengeli bir çizgiye oturmamız gerekiyor. Bu önemli. Ohal güvensizlik ortamı yarattığı söyleniyor. Terör de Türkiye'de güvensizlik ortamı yaratır, yatırım içinde güvensiz ortam oluşturur, bizim konumuz değil ama terörle mücadele gerekli olarak görülüyorsa ki biz de o şartlarda ekonomiyi idame etmeyi öğrenmek durumundayız.
En önemlisi yapısal reform. Sürdürülebilir bir büyüme trendini yakalamak zorundayız, büyürken aynı zamanda çevresel etkilere dikkat etmek zorundayız, aynı zamanda sosyal adalete dikkat etmek zorundayız, katma değerli ürünler üretmek zorundayız. Bunlar büyüme süreçlerimizi yavaşlatabilir ama sürdürülebilir büyümeye de katkısı olur.

Aldağ Yönetim Kurulu Başkan Vekili Rebii DağoğluBloomberg HT, Hande Berktan; Sanayici olarak bu saydıklarınız çerçevesinde Yatırım kararını nasıl aldınız.

Aldağ Yönetim Kurulu Başkan Vekili Rebii Dağoğlu: Biz Türkiye'nin her anında vardık. Türkiye nelerden çıktı. Özel sektörün 50.8 milyar dolar döviz borcu var, özel sektörün döviz borcu Türkiye'nin döviz borcudur. En büyük ödeme Mayıs ayında 10.9 milyar dolar, ondan sonra kademeli olarak azalıyor. Bu iyi haber, seçimden sonra işlerin stabil hale geleceği demek. Ekim ayında 8-9 milyar dolar ödeme var, demekki bu aya da dikkat edeceğiz. Önemli olan burada seçimlerden sonra parlamento ile parçalı yapı, yürütme ile yasama arasında uyumsuzluk çıkarsa, en kötü senaryo ise yeni bir seçimdir. Düşünmek dahi istemiyoruz. Türk halkının en doğru kararı vereceğine eminim, benim Türk insanına ve Türk ekonomisine güvenimiz yatırım kararlarımıza her zaman güven verdi ve temel oluşturdu.

Bloomberg HT, Hande Berktan; İklimlendirme sektöründe, istihdam teşviği ne kadar katkıda bulundu?

Aldağ Yönetim Kurulu Başkan Vekili Rebii Dağoğlu: Bizim sektörümüz 320 bin kişiye istihdam sağlıyor, 4 milyar dolar ihracatı var, Türkiye'nin lokomotif sektörlerinden birisi haline geldi. Bundan beş sene evvel ihracatımız 5.2 milyar dolar seviyesindeydi, biraz gerideyiz. Ancak hızla gelişiyor. 2023 hedefi 60 milyar dolar bir hacime ulaşmak ve 25 milyar dolarını ihracattan elde etmeyi planlıyoruz. Kilo başına ihracatımız 4,5 dolar, Türkiye ortalası ise 1,5 dolar. Demekki daha katma değerli ürünler ihraç ediyoruz. Son kurlar ile tekrar revize etmemiz gerekiyor bu bilgileri. Kalifiye elemanları olan ve örgütlenme yapısı son derece güçlü bir sektör. Dernekleri son derece iyi çalışıyor, iyi örgütlenmiş sektörel dernekleri var. Bunların avantajlarını iyi kullanıyoruz. Özellikle Türkiye'nin ihracatına baktığımız yüzde 38'i tesisat ekipmanları, yüzde 29 ile ısıtma ekipmanları, yüzde 14 ile soğutma ekipmanları çekiyor. Geçen sene yüzde 7,5 büyüme vardı Türkiye'de.  İklimlendirme sektörü yüzde 10 gibi bir büyüme ile kapattı. Dolayısı ile sağlam altyapısı ile iklimlendirme sektörünün büyüme trendinin devam edeceğine inanıyorum. Her zaman Türkiye'nin ortalama büyüme düzeyinin üzerinde bir büyüme kaydetmiştir sektörümüz.


Rebii Dağoğlu, 25 Mayıs 2018 cuma günü Bloomberg HT'de Hande Berktan'ın sunduğu "İş Dünyası" programındaBloomberg HT, Hande Berktan; İş Dünyası programının sonuna gelirken iklimlendirme sektörünün ithalatı yoğun olan bir sektör olması nedeniyle bu günü nasıl değerlendiriyorsunuz?

Aldağ Yönetim Kurulu Başkan Vekili Rebii Dağoğlu: İthalatı ve ihracatı dengede olan bir sektör bizim sektörümüz. Şu algı var, dolar TL kurunda bir yükseliş varsa ihracata da katkı yapar, her zaman bu düz mantık işlemiyor. Yarı mamullerimizi ithal ettiğimiz için alım gücümüzü son derece azaltıyor. Dış piyasalarda rekabetçiliğimizi  olumsuz yönde etkiliyor, ancak bunların geçici süreçler olduğunu düşünüyoruz. Bütün planlarımızı da uzun vadeli yapıyoruz. Bunun dışında dövizle kredilerin kaldırılması döviz geliri olmayan firmalar için dendi. Önemli olan kredilerin kaldırılmaması. Hazine garantili kgf kredileri imkanı sağlanıyor. Burada da devletin verdikleri firmalardaki toplam aktiflerdeki yerine dikkat etmeleriniönemli buluyorum. karşılıksız para sürmek gibi, likidite bolluğu oluşturabilir. Aldığınız krediyi spot piyasada dövize çevrebilirsiniz. Önemli olan kredi musluklarının bu küçük firmalara açık olması diye düşünüyorum ki TL ile borçlanırsınız ama dövizi kullanabilirsiniz. Aksi takdirde sıkıntılı bir durum olaşabilir, bir istihdam  sorunu oluşabilir. Merkez Bankası'nın bu günkü kararı, reoskont kredilerinin de bir maliyetinin olduğu unutulmamalıdır.