Meydan Alışveriş Merkezi'nin toprak kaynaklı ısı pompaları halen devrede

Meydan AVM İstanbul 2007 yılında açılan ve yeşil bina olarak ödüller alan, zamanında dünyanın 6. büyük toprak kaynaklı ısı pompası uygulamasını FORM Firması'nın yaptığı bu projenin toprak kaynaklı ısı pompaları halen çalışıyor. Enerji talebi yetmediğinde diğer sistemler devreye giriyor. Başlangıcından bu yana Meydan Alışveriş Merkezi’nin proje ve uygulama çalışmalarını gerçekleştiren, konusunda duayen bir isim olan Sn. Sarven Çilingiroğlu'ndan bu proje ile ilgili bilgiler aldık. Ödüller ile donatılmış Meydan Alışveriş Merkezi’nin geçmiş ve bu günkü enerji ihtiyacı çözümleri hakkında bize açıklamalarda bulundu.

-Sn. Sarven Çilingiroğlu, Meydan Alışveriş Merkezi projesi hakkında bilgi verirmisiniz

Meydan Alışveriş Merkezi’nin proje çalışmalarına 2005 senesinde başladık. 2007’de açılışı gerçekleşti. 2 senelik dönemde proje ve uygulama çalışmaları yapıldı. Ağustos 2007’de devreye girdi. Bu büyük projenin Sarven Çilingiroğluen önemli kısmı işin başındaki fizibiliteydi. Binaların üzeri toprak, yeşil çim alan olarak dizayn edildiğinden binalar fark edilmiyor, yeşilliği görüyorsunuz. Yan yollardan geldiğiniz zaman bir meydana çıkıyorsunuz. Bakıyorsunuz ki hemen arkasında binalar var. Diğer taraftan da yeşilliklerle örtülü. Bu yeşil alanı, bitkileri canlı tutmak için sulama yapmanız gerekiyor. Altında da bina var. Toprak, binadaki hem ısı kaybını hem de ısı kazancını önlüyor. Kışın binanın ısısı da toprağın aşırı soğumasını ve bitkilerin ölmesini önlüyor. Yaz aylarında da toprak güneşi engelliyor, toprağa sulama yaparak evaporatif soğutma gibi binanın çatısından serinlik sağlıyorsunuz. Bir nevi mikro klima ortamı oluşuyor. Soğutmanın yükünün bir kısmını bu şekilde alıyorsunuz, geriye kalan kısmını da kurduğunuz sistemle alıyorsunuz. Sistemini tamamen yeşile yönelik enerji ekonomisi ile sağlayan bir bina yapalım dedik. Bu amaçla toprak kaynaklı ısı pompasını önerdik. Tabii yatırım yapan Almanlardı. Almanlar yatırım yapacakları zaman, tüm girdi ve çıktılarını öğrenmek istiyor. 6-7 ay biz fizibilite çalışması yaptık. Bu süreçler projeden daha uzun sürebiliyor. Toprak kaynaklı ısı pompası konusunda ve toprağın simülasyonu için biz FORM’dan destek aldık. Form Şirketler Grubu Yürütme Kurulu Başkanı Tunç Bey ile bu konuyu görüştük. Climate Master’ın simülasyonu vardı. Yaklaşık 12 tane alternatif ürettiler bize. Bu kuyuların birbirinde mesafesi 6 metreden 8 ve 10 metreye kadar yanaşması ve hiç soğutma kulesi kullanılmadan toprağın durumu ne oluyor, %25 kullanıldığı zaman ne oluyor gibi çeşitli alternatiflerle toprak üzerinde çalıştık. Tabii projenin ilk yatırım maliyeti kısmını da göz önüne almak gerekiyordu. Senelik bina yükünü de iyi bilmek gerekiyor, simüle etmeniz gerekiyor.

Bu projede önerilen başka sistemler neydi, ısı pompası nasıl öne çıktı

Düşündük, karşılaştırmalar yaptık. Öneri raporumuzu hazırlarken neye göre enerji verimli olduğunu bulmak için üç sistemi de karşılaştırdık. İncelediğimiz sistemler; toprak kaynaklı ısı pompası diğeri klasik ısı pompası-yani su soğutmalı soğutma kulesi, bir de 4 borulu fancoil sistemi. Sonuç olarak seçilen toprak kaynaklı ısı pompası sistemi, çok ucuz olmamakla birlikte Avrupalıların verimliliğe verdikleri önem ve sisteme inanmaları ile tercih edildi. Toprak kaynaklı ısı pompası sisteminde karbon emisyonlarının düşük olması ve çevreyi kirletmemesi gibi faktörlere Alman yatırımcılar çok önem verdiler.

Bu proje süreklilik kategorisinde “Avrupa Birliği Çevre Ödülü”, “Avrupa Mükemmelik Ödülü “ gibi yaklaşık 10 tane ödül aldı. O dönemde dünyanın 6. büyük toprak kaynaklı ısı pompası uygulamasıydı. O dönem için çok iddialı bir binaydı. Alış Veriş Merkezi olarak ilk ti.

Sistemde öncelikli toprak kaynaklı ısı pompaları kullanılıyor, yetmediğinde devreye diğer sistemler giriyor.-Meydan Alışveriş Merkezi’nin toprak kaynaklı ısı pompalarının uygulaması nasıl yapıldı

Dizaynda bizim öngördüğümüz 150 metre derinliğinde kuyular vardı. Uygulamada inşaatın hızla devam etmesi, topraktaki bazı çökmelerin de olması, zaman isteyen çözümlerin her bir kuyuda yapılamaması nedeniyle bazı kuyular 150 metrenin altında kaldı.

Çalışmaların hızla devam etmesi nedeniyle ve eksik metrajların telafisi için bina dışına taşmalarla ilave kuyular açıldı. 150 tane 150 metrelik kuyu yerine 200 tane irili ufaklı kuyu açıldı. Çukurova Üniversitesi tarafından 7-8 kuyuda termal ısıl geçirgenlik testi yapıldı. Ayrıca bazı kuyulara fiberoptik kablolar döşenerek ve ölçüm cihazları ile takip edildi. Tasarladığımız sistemde 150 metre derinliğinde 150 kuyu açılacakken inşaat firmasının zamanla ilişkili zorlamaları nedeniyle 200 kuyuya çıkıldı.

-Meydan Alışveriş Merkezi’nde yapılan en son yapısal değişiklikler hakkında bilgi verirmisiniz

İki sene önce Gülaylar Grup tarafından Meydan Alışveriş Merkezi satın alındı. Gülaylar Grup, Meydan Alışveriş Merkezi’nde yapısal değişikliklere gitti. Real’in üzerinde çocuk oyun merkezi yapılıyor. Etrafta kiosklar artırıldı. Food Court alanları artırılıyor ve yenileniyor. Real’in içi Real’e aitken şimdi kasalar geriye itilerek o alanlara dükkanlar ilave ediliyor. Bodrum katına indiğiniz zaman çok geniş bir otopark görürsünüz. 40 bin metrekarelik bir alan. Şimdi burada belli bir bölüme dükkanlar yapıldı. Ofis binaları geldi. Mevcut otoparkı ısıtıp soğutma ihtiyacı yokken şimdi ofis ve dükkanları ısıtıp soğutmanız gerekiyor. Doğal olarak sisteme ek yük getirdi. Benim tasarladığım toprak kaynaklı ısı pompası artı soğutma kulesi yetersiz kaldı. İlave sondaj yapacak yerimiz de yok. Mecburen soğutma kulesi sayısını artırarak ilave yükleri karşılamaya çalışıyoruz. Yenilemeden kaynaklanan ilave enerji ihtiyacı oldu. Şu andaki durum, mevcut toprak kaynaklı ısı pompalarının verimsizliği değil, ilave ofis ve dükkanların inşası ve gereken yükler için yeni kuyuların açılacak yerimizin olmaması, yenilemeden doğan ihtiyaçlar için soğutma kulesi çözümünün uygun görülmesi şeklinde özetlenebilir. Projenin başında Real kısmının derin dondurucularından çıkan ısının kazan niyetine kullanılması ile sıcak su elde edilmesi ve kış aylarında toprağın donmaması için o ısının toprağa verilmesi ile değerlendirdik. Yaz aylarında ise toprak aşırı ısınmasın diye ısının bir kısmını sıcak suda kullanırken bir kısmını da attık.

Şimdi yeni durum, ilave soğutma kuleleri geldiği için ısı yükü yetersiz kaldı, ilave kazanlar kullanılıyor.İşin başlangıcında 2.500 kW soğutma yükümüz vardı. Bunun 1.000 kW’a yakını toprak tarafından geriye kalan 1.500 kW’ı soğutma kulesi ile karşılıyorduk. Şimdi bu soğutma arttı. İlave 3.000 kW soğutma kulesi geldi.

Isı pompalarında Form Şirketler Grubu ile çalışmalarımız devam ediyor. Sistemde öncelikli toprak kaynaklı ısı pompaları kullanılıyor, yetmediğinde devreye diğer sistemler giriyor.

-Otopark mekanında dükkan ve ofisler yapılınca havalandırma nasıl planlandı

Jet fanlar tasarlamıştık, dışa açık bölgelerde serbest hava girdisi oluyordu, şimdi ofis, sağlık merkezi, dükkanlar gelince serbest hava girdisi iptal olmuş durumda. Ayrı şaftlar çıkılıyor. Yaşayan bir binada yenilemelerin yapılması oldukça zor. Çalışma süresini uzatıyor. Bir yıl içinde tüm bu çalışmaların tamamlanacağını düşünüyoruz.

Sayın Sarven Çilingiroğlu'na enerji verimliliği önemseyen ve toprak kaynaklı ısı pompalarını en çok kullanan bir projeci olarak bizimle paylaştığınız bilgiler için teşekkür ederiz.