Otopark havalandırmasında Jet Fan Sistemleri

Jet fanlar ile Kanallı sistemi karşılaştırırsak:
Kanallı sistemlerin başlıca problemleri şunlardır.
*Taze hava ve egzoz boşlukları sınırlıdır.
*İçerdeki kirli hava oluşumunu önleyecek kadar hava hareketi sağlayamaz.
*Hava hareketi olmayan ölü noktalar kalır.
*Kanalı monte edebilecek sınırlı boşluk bulunmaktadır.
*Otoparktaki diğer sistemler ile koordinasyon problemini arttırmaktadır. (Elektrik, sprinkler sistemleri, algılama sistemleri)

Jet Fanların çalışma prensibi indüksiyondur. Jet fan oluşturduğu pozitif basınç sayesinde kendi ürettiği debinin çok daha fazlasını hareket ettirebilmektedir.

Jet fanların tasarım aşamasında dikkat edilmesi gereken bazı hususlar vardır:
·    Dizayn edilen havalandırma sisteminde günlük kullanım göz önünde bulundurulmalıdır. Sağlıklı ve temiz hava kalitesi sağlanabilmelidir.
·    Karbondioksit miktarının minimumda tutulması gerekmektedir.
·    Şaftlardaki fanların boyutları maksimum havalandırma gereksinimine göre seçilmelidir.
·    Jet fanların yerleşimleri otoparktaki hava hareketini düzgün olarak ayarlayabilmeli ve havadaki kirleticileri dışarı atabilmelidir.
·    Kontrol panelinden karbondioksit miktarı izlenmelidir.

Havalandırma için gerekli koşullar için örnekler:
•    İngiltere/Türkiye: 6 hava değişimi / saat (ACH)
•    Almanya: 12 m³/h/m² (public) & 6 m³/h/m² (non-public)
•    Belçika/Polonya: 150-300 m³/h/pp (pp= parking place)
•    Portekiz: 300-600 m³/h/pp (pp= parking place)

Jet Fanların Avantajları:
·    Yerleştirme konusunda esnek davranılabilir. Geçen borulara ve kablolara göre yana alınabilir.
·    Enerji kazancı sağlar.
·    Yerden kazanç sağlar.
·    Ölü bölge kalmadığından otoparklarda hissedilen kısmi havasızlık hissedilmez.
·    Proje aşamasında kolayca revize edilebilir.
·    Diğer montajlardan bağımsız olarak monte edilebilir.
·    Montaj maliyeti düşüktür. (1 jet fan montajı 2 adam/saat alır)
·    Bakım maliyetleri düşüktür.

Enerji kazancı konusunda örnek vermemiz gerekirse :
•    2 katılı 5000 metrekarelik tavan yüksekliği 3 metre olan bir otoparkımız var.
•    Gerekli havalandırma 6 hava değişimi/saat=5000 m2 x 3m x 6 hd/s= 180.000 m3/h
•    Havalandırmanın %40’ı doğal havalandırma ile %60’ı mekanik olarak sağlanmaktadır.
Kanallı Sistem:
•    Egzoz ve taze hava için kanal içi basınç kaybı yaklaşık 1250 pascal olacaktır.
•    %75 fan verimi ile egzoz için yaklaşık 83 kW taze hava için yaklaşık 50 kW gerekecektir.
•    Toplamda 133 kW yaklaşık güç gerektiren bir sistem kurmuş olacağız.
Jet  Fan Sistemi:
•    Egzoz ve taze hava yaklaşık 500 pascal güce gerek duyar.
•    %75 fan verimi ile egzoz için yaklaşık 34 kW taze hava için yaklaşık 20 kW gerekecektir.
•    Yaklaşık 625 metrekareye 1 Jet fan yeterli olduğundan her kata 8 fan toplamda 16 fana ihtiyacımız vardır.
•    Jet fanlar düşük hızda çalışırken Yani karbondioksit temizlerken 0,3kW enerji kullanır.
•    0,3kWx16= 5 kW
•    Jet fans in (low speed) CO operation require 0.3 kW x 16 ≈ 5 kW
•    Sonuç olarak toplam yaklaşık  59 kW enerji ihtiyacımız olur (56% enerji kazancı !!!)

Jet Fanların bir diğer kullanım alanı yangın anıdır. Yangın anında dizayna göre 2 şekilde hizmet verebilmektedir jet fanlar.


·   Duman Temizleme sistemi
Duman temizleme sistemi yangın söndükten sonra içerideki dumanı temizlemek için kullanılır.
Saatte 10 hava değişimi yapmak bunun için yeterlidir. Mühendislik çözümüne gerek yoktur. Jet fanlar yangın çıktıktan 3-5 dakika sonra çalışmaya başlar. Jet fanlar çalışmaya başladıktan sonra görüş mesafesi artar duman sıcaklığı bir nebze düşer. Fakat düşük hava hızları yüzünden dumanı ötelemek ve kontrol etmek için yeterli olmazlar


·    Duman Kontrol Sistemi
Duman kontrol sisteminin asıl önemi itfaiyecilere yardımcı olup söndürme operasyonunu yapılabilir kılmaktır. Düşük tavanlı otoparklarda duman ötelenerek itfaiyecileri yangına yaklaştırabilmektir. Yetersiz emiş fanları ile bile duman kontrolü sağlanabilir. Önemli olan kritik hava hızlarına ulaşıp dumanı öteleyebilmektir. Jet Fanlar ile aktif soğutma sağlanır.Önceden belirlenmiş alanlarda sanal duman bariyerleri yapılır.Kontrol sistemleri çift yönlü çalışabilen axial fanlar ile yapılmaktadır. Yetersiz hava hızları duman bariyerleri yapmamızı engeller.

Kanallı eski sistem.

Jet fanlı duman kontrol sistemi.

Son olarak Yangın anında oluşacak olayların zaman çizelgesini sizinle paylaşmak istiyorum.

Yangının algılandıktan sonra jet fan sistemi kendini durduruyor bunun sebebi sprinklerler yangına müdahale etmeden önce dumanı yaymamaktır böylece etraftaki insanlar duman yayılmadan önce ortamdan tahliye edilebilir. Buna dikkat edilmediği zaman hayat kurtarmak için aldığımız önlemler ölümcül olabilir. Jet fanlar sprinkler müdahalesinden sonra çalışmaya başlar burada da itfaiyecilerin yangın olan yere yaklaşma rotasına göre dumanı ters tarafa ötelemektir. Yani jet fan sistemi otomasyon, sprinkler sistemi ve diğer havalandırma ekipmanları ile düzgün haberleşebilmeli ve yangın senaryoları doğru yazılmalıdır.

Onur Kuduoğlu  EMO-SCHAKO{jcomments on}