TTMD Forum'u "Klima Sistemleri Nereye Gidiyor? "

Prof. Dr. Ahmet Arısoy:
Pazarda her zaman olduğu gibi alternatif sistemler ve bir rekabet mevcut.
Sistemleri satın almak için kişi bir tercih yapacak, bu tercihi yaparken bir takım kriterleri göz önüne almak durumundadır. Doğru seçimlermidir, diğer sistemler ile nasıl karşılaştırılabilir, Forumun ana sorusu bu. Düzeyli ve etkin bir tartışma istiyor, herhangi bir sonuca ulaşmayı düşünmüyoruz.

Tanımlar ile işe başlarsak, öncelikle Mustafa Bey'e merkezi sistemin tanıtımı nedir, Turgay Bey'e VRF sistemi nedir sorusu yöneltiyoruz.

Mustafa Bey; ben tanımları yaparken  bilimsel kriterlere göre, Ashrae'ye göre konuşuyorum.
Ashrae'de merkezi ve merkezi olmayan sistemler tanımlanıyor, merkezi sistem tek bir merkezden ısıtma ve soğutma prosesini gerçekleştirebilen sistemlerdir. Merkezi olmayan sistemler ise DX olarak tanımlanıyor, küçük projelerde kullanılıyor, ısı merkezine gerek yoktur, ilk yatırım maliyeti düşüktür. Sınıflandırıldığında pencere tipi split klimalar, split klimalar, yüksek kapasiteli dik veya yatay konabilen split üniteler, roof-top ve VRF sistemler.
Sistem seçiminde kriterler; sıcaklık, nem, iç hava kalitesi, saatteki değişim sayısı, hava hızı, hava haraketi, dış hava tasarım değeri, güvenlik endişeleri, ilk yatırım maliyeti, cihazların ömrü, tasarımın sürdürülebilir olması, işletme maliyetleri, bakım maliyeti gibi... Bunların dışında mal sahibinin kriterleri vardır, tasarımcıya verdiği  ilk yatırım maliyeti seçimi, işletmeci olacaksa yatırım maliyetinin yanısıra işletme maliyeti düşünülür. Proses ağırlıklı da düşünülenebilir.

*VRF sistemler, Variable Refrigerant Flow (değişken soğutucu gazlı sistemler) nedir, merkezi sistem sayılabilirmi?
Turgay Bey;
VRV/F sistemlerinin tanımını açmak istiyorum.
1970’li yıllardaki petrol krizinden sonra enerji kaynağı olarak dışa bağımlı Japon hükümetinin üreticilere sunduğu enerji tasarrufuna yönelik teşvikler verilmiştir.
Japonya'nın en büyük üreticilerinden olan DAIKIN firması tarafından 1982 yılında icat edilmiştir. Sistemin Türçe karşılığı Değişken Soğutkan debili sistemlerdir .Sabit evaporasyon sıcaklığında soğutkan debisinin değiştirilmesi ile sistem ihtiyacı karşılamaktadır.
O güne kadar bilinen klima sistemlerinde soğutkan sadece chiller cihazlarında kullanılmakta olup; soğutulan su veya hava ile binalar, klimatize ediliyordu.Soğutkan suya göre 10 kat, havaya göre 20 kat daha fazla ısı transferi yetisine sahip bir akışkandır. Firma; bu konuda gelişmelerini tamamlamış ve soğutkanın 1982 yılına kadar olan dezavantajlarını (Uzun borulama ve akışkanın kontrolü*) çözmüştür. Bu zamana kadar olan All air, All water veya ikisinin aynı sistemde kullanıldığı sistemlere Direkt Expension sistemlerde merkezi sistem olarak eklenmiştir.
*Bu iki konuyu açacak olursak; uzun borulama, akışkanın filtrelerle %70 oranında tutulması ve kalan %30’unun sisteme gönderilmesi ve yağ geri dönüş operasyonu ile çözülmüştür.
Akışkan kontrolü; VRF sistemlerinde kullanılan iç üniteler Fan-Coil’den farklı olarak micro işkemci PCB kart veexpension valf içerir.Bu iç ünite kartı; soğutkan giriş-çıkışı ile oda sıcaklığı set değerini kontrol ederek aynı anda expension valfe ve dış üniteye kapasite ihtiyacını bildirir. Dış ünite microprosesör kontrolu sistemdeki tüm iç ünite taleplerini alarak, inverter kompresör kapasitesini ayarlayarak sisteme soğutkanı gönderir. Herbir iç ünitede;  +/- 0,5 oC tolerans ile kontrol ettiği oda sıcaklığını 0 ile 2000 puls arası kademe yapabilen elektronik expansion valfler ile kontrol eder.
VRF Sistemler ısıyı çektiği eneri kaynağına göre ikiye ayrılır.  Sistem çözümleri modül modül yapıldığı için sistemlerin büyüklüğünde kapasiteden dolayı bir sınır yoktur. Bina otomasyon sistemi ile de bir yerden yönetim, diğer bina otomasyonları ile bilgi alışverişi, enerji sarfiyatının her bir iç ünite bazında ölçülmesi mümkündür. Bina yönetim sistemi 2560 iç üniteye kadar kontrol imkânı sağlayabilmektedir. Tek grupta 170’a kadar kapasiteye ve aynı sistemde 64 iç ünite kullanılabilmektedir.
Yine proses olarak; sadece soğutma, heat pump ve heat recovery olmak üzere 3 farklı tip vardır. Sadece soğutma modeli, HP den cüzi bir fiyat farkı olduğu için pazarda talep görmemiştir. Kullanılan iç üniteler 14 ayrı tipte olabilmekte ve flexible bir dizayn imkanı sunmaktadır.
Hava soğutmalı VRF sistemleri; 200 mt. en uzun hat, yükseklikde 90 mt. Çalışabilme ve toplamda 1000mt. borulama ya imkân sunmaktadır. Sistem bu özellikleri ile de merkezi sistemdir diyorum.
***
Yatırımcı veya projeciler neden VRF sistemleri tercih etmelidir?

Bu anlamda öncelikle yatırımcı için tüm sistemlerin maliyeti aşağıdaki parametrelerde fizibilite yapılmalıdır.Yine günümüzde arsa maliyetlerinin artışı, başka parametrelerinde değerlendirmesine yönelmiştir.
Yatırım maliyeti, işletme maliyeti ve bakım maliyetinin yanısıra, yatırımcıların işletmedeki talepleri, yatırımcının çeşidi (ofis-residance-otel..)
Kullanıcı sistemden talepleri, konfor kalitesi, binalarda daha az mekanik alan isteyen sistemler,  Sistemlerin tadilata kolaylık sağlaması, dekoratif alternatif ürünler sunabilmesi, servis ve bakımı kolay, network ağı ile işletmeciye kolaylık ve yedekleme imkanı sunan sistemler ön plana çıkmaktadır.
***
Naci Şahin burada söz aldı. (İSKİD Başkan Yardımcısı)

Naci Bey; İSKİD istatistiklerini burada açıkladı. 2007'den bu yana 70-75 firmanın üretim, ihracat, satış verileri görünüyor. 2010 ve 2010 yıllarında üretim rakamları artıyor. Hem VRF, hem split klimalarda ki artışları görebiliyoruz.
Fan coillerde 2010-2011 de artış söz konusu. Klima santrallarında ise pozisyon iyi. 2011 de yükseliş görünüyor.
Soğutma gruplarındaki rakamlarda 2011 de oldukça artmış.
Dünya pazarı 2008 de 70 milyar dolar iken 2011 de 85 milyar dolar olmuş. Ülkemiz pazar büyüklüğü adet bazında %40, değer olarak  %25 büyümüş,1,5 milyar dolara ulaşmış... Pazar konutlarda büyümeye açık.

Naci Bey tüm istatik bilgilerini aktardı, detaylar için : (http://www.iskid.org.tr/bilgi_bankasi/istatistikler) Editör notu.

Mustafa Bey; 2006-2011'e istatistiklerde VRF de %320 artış artış var. Dünya pazarında böyle bir artış yok, burada kendimizi sorgulayalım.

Turgay Bey, Türkiye VRF Sistem Pazarı için:

Türkiye Marketinde, %90 Hava soğutmalı, %10 Su soğutmalı kullanılmıştır
Diğer taraftan,  %85 Heat Pump sistemler, %15 Heat Recovery sistemler pazar payına sahiptir.
Pazarda Heat pump sistemlerden Heat recovery sistemlere doğru bir yönelme ve bir miktarda su soğutmalı sistemlerde artış mevcuttur.
Yıllık,
2009= 65 Milyon €                                 
2010= 85 Milyon€                            
2011= 110 Milyon €  bilgilerini verdi.

Ahmet Hoca, Abdullah Bilgin'e söz verdi.
Abdullah Bilgin, bir klima santralına ihtiyaç duyulan yerde tasarımcı olarak VRF için tercih yapıyorsak tasarımcı olarak hata yapıyoruz demek değilmidir, sorusunu yöneltti.

Katımcı Hamit Mutlu, mekanik tesisat tasarımı konulu çalışıyor, bir banka projesini gerçekleştirdiği bir çalışmayı su kaynaklı VRF ile çözdükleri, bunun merkezi sistem olup olmadığını dile getirdi.

Mustafa Bey yanıt verdi; merkezi sistem tanımını biz Ashrae den aldık. DX sistemler split sistemler tanıma uyuyor. Söz ettiğiniz konu bile merkezi olmayan sistemlerdir. Rooftop'ın su soğutma kulesi ile birleşebilirse harika enerji verimliliği vardır ancak adı merkezi değildir.

(Standart ölçüm koşullarında ve tam yükte ortaya çıkan verileri dikkate alalım. Sistemleri değerlendirirken kısmi yükte değerlendirmemiz lazım.)

Ahmet Hoca; günümüzde sürdürülebilirlik konulu bu cihazlar için ne söylenebilir.

Serdar Bey: Toplam enerji tüketimine bakarken biz sistemleri hibrit yapıyoruz, yer altı kaynağı, merkezi sistemleri bir araya getirmek, esas sürdürülebilirliğin koşulu atmosfer şartlarından ne kadar uzaklaşırsanız, çevreye verdiğiniz zarar yükseliyor. Deniz suyundan soğutma yapmaya çalışıyorsunuz, ekolojik dengeyi bozuyorsunuz. Sürdürülebilirliğin ön koşulu atmosfer sıcaklığına alabildiğine yaklaşmaktır.

Ahmet Hoca; termonodinamikte sadece birinci kanun değil ikinci kanuna da dikkat etmek gerekiyor, Uygulamalarda ve sistem seçimlerinde göz önüne almak gerekiyor.

Ozan Atasoy, yeni gelişen sistemlerden Chilled beam’ler  (soğuk kiriş cihazları) hakkında bilgi verdi.
Yüksek sıcaklıkla soğutma, düşük sıcaklıkta ısıtma mantığından geliyor. İnsanlar için hava, bina için su.
Sağlanan konfor,iç hava dağılımı ile beraber, hem taze havayı aktarması anlamında hem binanın ihtiyacı olan soğutma ve ısıtma yüklerinin dağıtılması anlamında hemde hava dağılımını kendi üzerinde çözmesi anlamında kompakt bir çözüm üretiyor.
Geleceğin sistemi değil günümüz sistemidir. Avrupa ve Amerika'da yaygın olarak kullanılıyor, Türkiyede yeni tanınıyor. İngiltere pazarında pazarın yüzde altmışından fazlası bu sistemle yapılıyor. Ortadoğu ülkelerinde de yaygın olarak kullanılıyor.

Yoni Bey; döşemeden soğutma değil serinletme tabirini tercih ediyoruz. Yerden değil diğer kütleleri de dahil etmek istiyorum.
Isı pompaları günümüzde yaygınlaşıyor ve serinletme konusu da gündeme gelmeye başladı. Yüksek verimliliğe imkan veriyorlar. Yüksek sıcaklıkta ısıtma ve serinletme yapmak için duvardan, o kadar fazla alanı aktive etmek gerekiyor, yerden ve tavandan  aktive edilmesini göz önünde bulundurabiliriz.

Osman Bey, yeşil bina için puan artıran sistemlerin baştan planlandığını söyledi.

Cevat Bey, "VRF nin icat edildiği gün teknolojik olarak doğunun batıyı geçmeye başladığı gündür" dedi ve konuyu özetledi.
Amerikalılar VRF ye alışamadılar, merkezi sistemi chiller sistemle kitlediler. Bütün sistemlerin doğru kullanıldığı yerler vardır, binaya, kullanıcıya, yatırımcıya uyumu kesişiyorsa bu sistem doğrudur. VRF de olur, chillerli sistemde olur, split sistemde olabilir. İşletme bilgisi ve işletmenin servisi anlamında en doğru sistem seçilmelidir.

Erdinç Bey, ben sistemleri karşılaştırılması anlamında Cevat Bey'e yüzde yüz katılıyorum. Her binanın özel şartlarına göre sistemler kullanılmalı. Enerji çok önemli, enerji ve karbondioksit salınımı çok önemli, global ısınma ile gelen iklim değişikliği sistem seçimine ışık tutmalı.

Sarven Bey, her sistemin uygulama alanları olabilir, her binanın kendi bulunduğu iklim özelliğine göre doğru sisteme ulaşmak önemli. Kullanım amacına göre de kullanılacak sistemler farklıdır.

Turgay Bey; günümüz sistem seçiminde enerji verimliliği ve sürdürülebilirlik belirleyici olmaktadır. Soğutma sistemlerinde, full yükteki verimlilik tek başına bir anlam ifade etmemektedir. Sistemlerin yıl boyunca verimliliği önemlidir. Bu da sistemlerin full yükte ömürlerinin %1-3’ü arası çalışmasından daha çok partial yük dediğimiz %40 - %70 arasında çalışmasından kaynaklanmaktadır. Chiller sistemlerde partial yükteki verim artışı sınırlı olmaktadır. Bunun yanı sıra inverter kompresörlü VRF sistemleri bu anlamda partial yüklerde full yükteki verimlerine göre çok daha fazla verimlilikte çalışabilmektedir. Buda sistemleri sezonsal yıllık enerji verimliliğini öne çıkarmaktadır. Öne çıkarmaktadır dememizin sebebi;  Avrupa Eurovent ve ABD ARI standartlarında ESEER hesaplaması henüz yapılmamıştır.  Konu ile ilgili çalışmalar, hem Eurovent  ve AHRI da sürmektedir ve 2013 yılı itibari ile bu standardın hesaplama şekli yayınlanacaktır.  Bu hesapta VRF sistemlerin yıllık çalışmasında partial yüklere ve full yüke karşılık gelen çalışma sürelerinin hesaplamaları veya üreticiler tarafından kabul edilmesi çalışmaları sürdürülmektedir.Sistemleri sürdürülebilir olması çok önemlidir; mesela 10 yıl evvel  R22 SOĞUTKANLI yapılan VRV sisteminin, bugün R410A sistemine sadece dış ünite değişimi ile hem çevreci hemde enerji  tasarrufu sağlanmaktadır.

Mustafa Bey; Merkezi sistemlerin avantajlarını uygulanamaz noktasında , standartiyon, sertifikasyon konularında gelişmemiş, bizim temelde çok önemsediğimiz bir şey. İkinci olay, dizayn edeceğiniz VRF sistemini en büyük kapasiteyi seçme gibi bir zorunluluğumuz var. Eğer hava kalitesi diyorsak yangın mücadelesini birlikte yapma zorunluluğu varsa, bu da önemli bir kriterdir.
Baycan Bey'e, sistemleri karşılaştırırken elimizde güvenilir veriler varmı sorusunu sordu Hoca,
hiç değinilmeyen bir iki konu var, biz bu güne kadar ne gibi sistemler kullandık, %80 mertebesinde fan coil artı ... sistemi kullandık.
VRF sistemler konusunda müşterinin isteğine uymak zorundayız. Ancak zorluk çekiyoruz, cihazların yeri ile ilgili sorunlar verimliliği kısıtlıyor. Defros konusunu var. Firmaların geliştirdiği çözümler var ama beni çok tatmin eden sonuç yok, belki Turgay Bey bunu bize anlatır. Firmaların yayınladığı kataloglar var. Bunların biz tesislerini de gördük, değerlerden şüphe etmek için bir neden görmüyorum, teşekkür ederim.

Mustafa Bey, Katalogdaki değerlerden uygulama esnasında değişmeler oluyor. Projeci ürünü ve sistemi çok iyi seçmeli. Enerji modellemesi ile uygun sistem seçmesi gerekiyor.

Abdullah Bilgin; BEP yönetmeliğine baktığımızda bağımsız bölüm çok önemli. Anagayrimenkulün ayrı ayrı ve başlı başına kullanılmaya elverişli olup, 2/7/1965 tarihli ve 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu hükümlerine göre bağımsız mülkiyete konu olan bölümleri bağımsız bölüm olarak tanımlanıyor.
Yönetmelikte bireysel ısıtma ve split klima kullanımı kısıtlanmıştır. Bu yönetmelikte VRF sistemleri de merkezi sistem olarak kabul edilmiştir.
Merkezi soğutma sistemi: Bir merkezden elde edilen soğutma enerjisi ile birden fazla bağımsız bölümün soğutulmasını sağlayan sistemidir. Biz burada enerji verimliliğine bakmak zorundayız.

İsmail Can; Burada toplumsal bilincin yükselmesi gerekiyor. Her bina için bir analiz yapılmalı, eğer mümkünse bir simülasyon yapılmalı, sistem seçimi için, gerek yatırım masrafları gerekse işletme masrafları açısından, birinci plandaki faktörler, birincisi enerji verimliliği ve ikincisi ilk yatırım maliyeti. Bu açıdan baktığımızda VRF sistemi nereye oturuyor, dünyadaki simülasyon programlarımıza baktığımızda VRF modellemesi  yok. Amerikaya VRF nin çok geç girmiş olması ve oradaki modellemelerde yer almamış olması. Direkt DX ile karşılaştıramıyorsunuz. Çünkü inverter sistemi olduğu için modelleyemiyorsunuz.Burdan devam edersek mevsimsel EER değerlemelere baktığımız zaman hava soğutmalı VRF sisteminin belli EER değerleri var, ancak santrifüj chiller, veya vidalı chiller soğutma sistemi her zaman için VRF sisteminin üstünde olacaktır. Bu sınır nereden başlıyor. Bizim BEP yönetmeliği de çok güzel. 20.000 m2.lik binalar, 100 vat/ metrekare olsa 2000 kilovat soğutma yapar.  Klasik santrifüj chillerlerimizin, en verim almaya başladığımız  yatırım kilovat değeri 1500 kilovattan başlar.                                               
20.000 m2 nin sınırı üzeri için çok daha verimli sistemlerimiz var, merkezi sistemler açısından, bu alanın altında ki metrekarelerde VRF kullanabiliriz, yeşil bina yapacaksanız nasıl bir modelleme ile ispat edeceksiniz. Şu an yok. İspat edemezsiniz. Sertifika alamazsınız.
Daha küçük örneklere gittiğiniz zaman banka gibi, VRF hızlı uygulama açısından bir imkan sunuyor, Ancak hastane, laboratuvar gibi temiz odalar gibi hava basınç farkının teşkil eden yerlerde kimse VRF yi düşünemez. Diyelimki bir otel yapacaksınız, otelde kışın hava soğutmalı VRF yi kullanacaksınız, defrost problemi çıktı, ne yapacaksınız, hava soğutmalı ile çözemezsiniz. Güvenilirliği yok, mecburen su soğutmalı yapacaksınız. Aslında VRF nin kullanım alanı kısıtlı.
Bina bazında bütün alternatifleri incelemek gerekiyor.

Mustafa Bey; sistem verimliliğine inanıyorum ancak yönetmeliği inceleyince merkezi sistemleri öneriyor. Bakanlıktaki insanlara baskı yaparsanız VRF nin de merkezi olduğunu kabul ettirebilirsiniz. Ben özüne baktığımda VRF nin merkezi olduğunu kabul etmiyorum.

Hırant Bey; yenilenebilir enerjiler ve BEP yönetmeliğine dikkat çekti,  Isı pompalarının hepsinin yenilenebilir enerji kaynağı olarak alındığını, fizibilitesini yapın denildiğine dikkat çekti. Yenilenebilir enerji değil ancak enerji verimli sistemdir.

Ahmet Hoca, bir İşletmeciye görüşlerini sordu.
İşletmeci olarak istatistiki bilgiler vermem mümkün değil, fikir verecek noktalara değinebilirim, bunlardan bir tanesi arıza müdehale konusu, chiller fan coil sisteminde sistem yedekli olduğu için servisin bir sonraki gün gelmesine vaktimiz var, fan coillerde binanın teknik kadrosu müdehale edebilir. Kullanıcının kontrolunda olabiliyor. İşletmesini yaptığımız VRF sistemli binanın bakım maliyetleri ile chiller sistemi arasında %15 üzerinde. Bakım giderleri dışında servis giderleri VRF de daha yüksek. Fan coil için alacağımız servis fiyatına göre VRF servis fiyatı %50 daha üzerinde.

Ahmet Hoca; VRF sistemleri yenilenebilir kaynaklar ile birleştirilebilirmi sorusunu sordu .

Turgay Bey; ben söylenenlere ve sorunuza cevap vermek istiyorum.
VRV sistemlerimiz kışında soğutma yapabiliyor. Soğutkan konsantrasyonu EN378 standardında R410A gazı için 440gr/m3.dür. Sistemlerin dizayn safhasında buna göre seçilmesi gerekir. Bunun yanında havalandırma önlemleri ile riskli mekanlarda tedbirler alınmalıdır.
Daikin'ın farklı bir yapısı var. Defrost problemi’ için hava soğutmalı VRV sistemlerinde çeşitli çözümler yapılmaktadır.Bunlar defrost  süresinin sınırlandırılması, her bir kompresörün kendi kondenser ile çalışması ve defrost sıralaması veya ısının depolanıp defrost sırasında kullanılması gibi farklı sunulmaktadır.
Yenilenebilir kaynaklar ile ilgili,  Avrupalı ülkelerde 2020 yılına kadar %20 yenilenebilir enerji kullanmak, %20 enerjiden tasarruf, %20 emisyonların azaltılması hedefi var. Isı pompalarıda  Avrupada yenilebilir enerji kaynağı kabul ediliyor.

Mustafa Bey; merkezi sistemler kojen sistemlere cevap veren bir sistem, hem ısıtma yapabiliyorsunuz atık enerjiyle hem absorbsiyonlu sistemi çalıştırabiliyorsunuz, merkezi sistem ile örtüşüyor.
En son teknoloji ile yapılmış bir binayı inceledim Bank Of Amerika. Kojenerasyon var. Gece soğutma ile termal soğutma yapabiliyorlar.Enerjiyi ekonomik kullanmak diye de bir model var. Gece doğal gazla çalışan termik santrallar of. Ama hidrolik santrallar dönüyor. Gece akan suyun enerjisi termal su gündemde, yükseltilmiş döşeme, kojen ve termal su.

Abdullah Bilgin, watersource sistemler de yenilebilir bir katkıdır, bunun altını çizmek istedik dedi.


İsmet Gencer; Antik Romada üç temel var, Dayanıklık, yararlılık, estetik. Yüzyıllardır bu böyle devam etti.
Şimdi binalardan beklentilerimiz değişti. Sosyolojik, fizyolojik, psikolojik yaşam tarzlarına uygun ve  beklentilere uygun binalar isteniyor, şimdi beklenen esneklik, kişisel ihtiyaçlara yönelik olması bekleniyor, bize gelince bu gün kişisel ihtiyaçları karşılayan klimaya gidiliyor.  İyi iklim ve doğru klima sistemi diyorum ben buna. Isıl konfor bir tarafta, iç hava kalitesi bir tarafta.
İç hava kalitesi havalı sistemlerle olacak, VRF nin bunu karşılıyor olmasına bir diyeceğim yok ancak bu pek böyle değil. Her tasarımcı objektif koşullarda proje analizi yapmalı ve buna göre de doğru klima seçmeli. Tasarımcı dışlanmamalı. Hiç bir tasarımcının eli değememiş projeler oluyor, bunun böyle olmaması gerekiyor.

Numan Şahin; kontrol otomasyonu konusunda konuştu.

Çok başlılık başladı, neden, sistemlerin kendi iç senaryoları gereği kendi otomasyon sistemlerini birlikte vermeye başladılar. Bir binada hem VRF kullanılıyor hem de bina otomasyonu varsa, sadece belli verileri alabiliyoruz, ancak bu bir şikayet değil. Kendi içinde sistemler çalışıyor. Dijital noktalarda sonuçlar alabiliyoruz. Sıcaklık okuma ve yazma bize veriliyor. Arıza sinyallerini alabiliyoruz, enerji çalışma saatlerini alıyoruz, müdehale noktasında zamana bağlı çalışma noktalarında durdurma - çalıştırmayı yapabiliyoruz. Tamamen VRF sistemleri, roof toplar kendi otomasyonunu kendileri içinde taşıyor ve çözüyor. Protokol dediğimiz problemler ortaya çıkıyor ve kafalar karışıyor, aynı lisanı konuşmak en önemli sorun. Bir çok bina otomasyon markası belli sistemleri kullanıyor. Bazı projelerde otomasyonu üzerinde klima santralinde dışarıya üniversal protokol veren kartlar gelmeyebiliyor. Bu kartların üzerinde gelmemesi ve başlangıçta maliyete girmemesi sonradan ek maliyetleri ortaya çıkarıyor. Satıcı sorumluluğunun olması gerek. Size kart vermem gerekiyor demesi gerekiyor. Servis sırasında da bu cihazların markalarına bağımlı olunuyor. Biz müdehale edemiyoruz.

Mustafa Bey, enerji tüketiminde sürdürülebilir bir kavram var, artık kullanılmaya başladı ölçme ve değerlendirme. Tasarımcıların tanımladığı yıllık ölçme ve değerlendirmesi anlamında hem bir alt yapı oluşması lazım hem de tüm sistemlerde projeler böyle çözümlenebiliyormu? (Numan Bey'e sordu)

Numan Bey, VRF sistemleri kapalı kutu, çok az veri alabiliyoruz, bazı markalarda teknik sorunlar yaşayabiliyoruz. Piyasanın bunları öğrenmesi gerekiyor. Entegre sistemler kurulurken baştan ekip olarak belirlenmesi çom önemli. Sıkıntılar yaşanabiliyor. Sistemler kurulurken baştan planlanması lazım.
Ahmet Hoca söz veriyor.
Turgay Bey,
Almanya’nın ilk “Net Zero Building” binası DAIKIN VRF sistemi ile klimatize edilmiştir. Yine Türkiye’de Leed sertifikasını en yüksek derecede platin seviyesinde ilk alan Ankara’daki bina su soğutmalı VRV sistemleri ile klimatize edilmiştir.Projeci tarafından  TTMD ve daha birçok sempozyumda bina ile ilgili sunumlar yayınlanmıştır.
Yine bir başka uygulamada Antalya’da SHEMALL AVM’de su soğutmaı VRV uygulaması yapılmış ve projecisi  işletmede de takip ederek yıl bazında 20.000m² binada 120.000$ lık enerji  tasarrufu sağlanmıştır. Bu çalışmayı yine geçen sene TTMD yayınlarında, sunumlarında sektörle paylaşmıştır.
VRF sistemlerini sınıflandırırken Heat Recovery modelini belirtmiştik. Bu sistemi sizlere biraz detaylandırmak isterim.
Sistemde bulunan her bir zondaki iç üniteler farklı prosesler de çalışabilmektedir. Yani bir odada ısıtma istenirken, diğer odada soğutma istenebilmektedir. Buradaki sistemde ısıtma yapılan mahaldeki ısı çekilerek, soğutma ihtiyacı olan mahale aktarılmaktadır. Böylelikle odalar arası ısı transferi yapılıp, dış ünitede de enerji tasarrufu yapılmaktadır. Aynı mahallerin HP VRF ile klimatize edilmesi ve sistem %50 ısıtma, %50 soğutma ile çalışması durumunda, Heat Recovery sistem ile %54 enerji tasarrufu sağlanmaktadır. Bu durum sistemi;  4-4,5 COP değerinden 9 COP değerlerine taşımaktadır. Su soğutmalı VRF sistemlerinde bu soğutkan devresine ilave olarak su devresinde de duble ısı geri kazanımı olmaktadır.
Sonuç olarak HR sistemin alternatif olduğu 4 borulu fan-coil sistemine göre; ana ısı kaynaklarının daha az devreye girmesi sağlanmaktadır. İki sistem arasında enerji sarfiyatının artış nedeni budur.

Mustafa Bey, son olarak söz aldı, bir AVM'de %50 soğutma %50 ısıtma olmuyor. Niye bu sisteme gidiyoruz. Kaynağımız var hava. Dışarıdan fanla hava alınabilir. Oysa yazın ve kışın sürekli soğutma çalışıyor.Niye?

Ahmet Hoca, gerçekten çok yararlı bir forum olduğunu düşünüyor ve forumu kapatıyorum.