TMMOB Makina Mühendisleri Odası Ankara Şubesi: Yüksek Yapılardaki Yangın Sistemlerine Dikkat

“Yüksek yapılardaki yangın sistemleri, periyodik kontrolleri ve güvenlik"19.12.2007 tarih ve 26735 sayılı Resmi Gazete’de Bakanlar Kurulu tarafından yayımlanan Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmeliğe göre; yüksek binalar ve belirli büyüklükteki otel, alışveriş merkezi, eğitim, otopark, depo, imalathane, eğlence, ticari vb. binalarda; yangın söndürme sitemleri, basınçlandırma ve duman kontrol sistemleri zorunlu olan sistemlerdir. Yapı ruhsatı eki ve uygulama projelerinin Yangın Yönetmeliği’nde ön görülen hükümlere uygun olması zorunludur.

Ancak eksik, hatalı, standartlara uygun olmayan şekilde hazırlanan projelerle uygulanan yangın sistemleri can güvenliğimizi tehdit etmektedir. Aynı yönetmeliğin 6. maddesinde; projenin eksik veya hatalı olması ve standartlara uygun olmaması halinde yapı ruhsatı vermeye yetkili idareler, yatırımcı kuruluşlar, yapı sahipleri, işveren veya temsilcileri, tasarım ve uygulamada görevli mimar ve mühendisler ile uygulayıcı yükleniciler ve imalatçılar, yapı yapılmasında ve kullanımında görev alan müşavir, danışman, proje kontrol, yapı denetimi ve işletme yetkilileri, yangın güvenlik sistemlerinin yeterli olmaması hususunda görevli, yetkili ve sorumlu kılınmıştır. Daha önce İtfaiye Daire Başkanlığınca yapılan ve ne yazık ki yetersiz kalan söz konusu projelerin incelenmesi; 5 Nisan 2012 tarihinde yapılan yönetmelik değişikliği ile İtfaiye teşkilatından da alınarak, yapı denetim firmaları ve ilçe belediyelerinin denetimine bırakılmıştır.  

Güvenli, sağlıklı, planlı yapı ve kentlerin oluşumunda bilimsel, teknik proje ve uygulamalara gereksinim vardır. Ancak meslek odalarımız ne yazık ki bu süreçlerden dışlanmaktadır. Yangın konusunda genellikle uzman olmayan yapı denetim firmaları, yangın firmalarından aldıkları müşavirlik, danışmanlık hizmetleri ile 1/50 ölçekli avan uygulama projelerini hazırlamakta veya onaylamaktadır. Ancak, detaylı kesin projeler ve tasarım raporu olmadığından, yapım aşamasında firmalardan teklif alınarak yaptırılan yangın sistemleri, eksik, kusurlu ve hatalı olarak uygulanmaktadır. İlgili kişi veya kuruluşlar, maddi manevi olarak mağdur olmakta; yangın riskine maruz kalmakta; can güvenliği tehdidiyle karşı karşıya bırakılmaktadırlar.  

Kandilli Rasathanesi Deprem Araştırma Enstitüsü tarafından 25 Aralık 2015 tarihinde sunulan “Türkiye’deki yüksek yapılar envanteri” çalışmasına göre; Ankara, yüksek katlı binalar açısından dünyada 60. sırada yer almaktadır. Yoğun insan kullanımına açık olan yüksek binalar, vatandaşlarımızın bu konudaki eğitim yeterlilikleri de dikkate alındığında, acil durum planı ve yönlendirmeler konusunda önemli sorunlar barındırmaktadır.

Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmeliğinin Genel Sorumluluklar bölümünde, yüksek binalar ile toplam kapalı kullanım alanı 1000 m2’den büyük imalathane, atölye, depo, otel, motel, sağlık, toplanma ve eğitim binalarında, binaya ait yangın tahliye projelerinin, bina girişinde ve yangın sırasında itfaiyenin kolaylıkla ulaşabileceği bir yerde bulundurulması zorunlu kılınmıştır. Bu konudaki destek elemanı, yeterlilikleri ve sayıları tarafımızca takip edilememektedir.  

Aynı Yönetmeliğin Periyodik Testler ve Bakım bölümünde yer alan maddesine göre ise; yangın söndürme sistemlerinin, bina sahibi, yöneticisi veya bunların yazılı olarak sorumluluklarını devrettiği bina yetkilisinin sorumluluğu altında, ilgili standartlarda belirtilen sistemin gerektirdiği periyodik kontrole, teste ve bakıma tabi tutulması şarttır. Söz konusu sistemlerin yangın sırasında çalışır şekilde kalabilmesi için, sorumlular yönetmeliğin ilgili maddesi gereği hareket etmelidirler. Özellikle bu sistemlerin standartlarda istenen yıllık test ve kontrollerinin, uzman kişi ve kurumlar tarafından yapılması önemlidir.

Ürün ve proseslerin muayene, test ve belgelendirme işlemlerini yapan kurumların, konusunda uzman, şeffaf, güvenilir, bağımsız ve tarafsız olması gerekmektedir. Bu da ancak söz konusu kuruluşların akredite olması ile sağlanabilmektedir. Akreditasyon; laboratuvar, belgelendirme, muayene ve test kurumlarının uygunluğunun bağımsız bir üçüncü kurum tarafından onaylanması ve düzenli aralıklarla izlenmesidir. Odamız, Türk Akreditasyon Kurumu (TÜRKAK) tarafından 17 Mayıs 2004 tarihinde akredite edilmiştir. Bu doğrultuda, akredite muayene kurumu olarak kamusal görev yapan Odamız, gelen yazılı kaçış merdivenleri basınçlandırma sistemlerinin uygunluğuna ve yeterliliğine dair teknik rapor hazırlanması kapsamında yapmış olduğu proje kontrol, test ve ölçüm çalışmaları sonrasında mevcut kurulu sistemlerin genel olarak yetersiz olduğunu gözlemlemiştir.
Makina Mühendisleri Odası, ülkemizin gelişmesinde bilimsel araştırmalar yapan, araştırmalarını üyelerinin ve insanlığın hizmetine sunan, kent, çevre ve insanlık yararına kamusal denetimler yapan, bilimsel önerilerde bulunan, bilim ve teknolojiyi insanla buluşturan, öznesinde insanın olduğu bir mesleğin ve uygulayıcılarının kurumudur.

TMMOB Makina Mühendisleri Odası Ankara Şubesi olarak;
Yangın söndürme sistemleri tasarım/uygulamada hata, kusur ve teknik yetersizlikten dolayı maddi, manevi, hukuki ve cezai yasal sorumluluklarla karşılaşılmaması için, site, bina ve yüksek yapı yönetimlerinin gerekli önlemleri alması ve yangın sistemleri periyodik muayene ve kontrollerini yaptırmasının teknik ve yasal bir zorunluluk olduğunu hatırlatıyor,
1-Yangın tesisatları/duman tahliye sistemleri/ kaçış merdiveni basınçlandırma tesisatı yeterliliği için bilirkişi raporu hazırlanması,
2-Yangın tesisatları/duman tahliye sistemleri/ kaçış merdiveni basınçlandırma tesisatı projeleri kontrolü ve onayı,
3-Yangın tesisatları/duman tahliye sistemleri/kaçış merdiveni basınçlandırma tesisatı periyodik muayene ve kontrolü,
4-Yangın pompa ve fanı, havalandırma cihazları, kapasite testlerinin ve ölçümlerinin yapılması
konularında, uzman makina mühendislerine dayalı örgütlü yapımızla, kamusal denetim anlayışımız gereği, toplum yararı ve kamu güvenliği için, konunun tüm bileşenleri ile birlikte her zaman görev almaya hazır olduğumuzu bir kez daha kamuoyu ile paylaşıyoruz.

Ö. Varlık ÖZERCİYES  
TMMOB Makina Mühendisleri Odası
Ankara Şube Yönetim Kurulu Başkanı