Siemens Türkiye Yangın Güvenlik Sistemleri Ürün Yöneticisi -Adem ÇakırAşırı ısınan elektrikli aletler (buzdolabı, TV, saç kurutma makinesi), tütün ürünlerinin (sigaralar, purolar vb.) dikkatsiz kullanımı veya mumlar gibi çok sayıda tutuşturma kaynağı otel misafirlerini özellikle de yangının gece çıktığı durumlarda büyük tehlikeye maruz bırakır.
Oda boyutlarına bağlı olarak, misafir odalarının izlenmesinde bir duman dedektörü veya duman/ısı kombinasyonlu ileri sinyal analizli nöral yangın dedektörü kullanılması tavsiye edilir.
Yangında erken uyarı sadece insanların korunması için değil, aynı zamanda otelin iş sürekliliğinin sağlanması ve itibarı açısından da vazgeçilmez niteliktedir. Aynı sebeple, yanlış alarm yüzünden gereksiz tahliye faaliyetlerinden de kaçınılmalıdır.
Bir yangın durumunda, risk altındaki tüm insanların kısa süre içinde uyarılması ve tahliye edilmesi en yüksek önceliğe sahiptir. Otel misafir odalarında kalan insanlar büyük olasılıkla uyuyor, hatta uyumalarına yardımcı olmak için kulak tıkacı takıyor olabilirler. Bunun yanında, otelde işitme engelli konuklar da bulunabilir ve işitme cihazlarını takmadan uykuya dalmış olabilirler. Bu kişilerin uyarılardan haberdar olma ihtimalini en yüksek seviyeye çıkarmak için mümkün olan tüm yöntemler kullanılmalıdır.

Bu yöntemler arasında aşağıdakiler yer alır:
· Flaşörlü sirenler
· Anonslu sirenler
· Titreşimli yastıklar
· Oda aydınlatmasının kontrol edilmesi
Erken ve güvenilir yangın tespitini garanti eden ve hem alarm cihazlarını hem de ilgili otel otomasyon sistemlerini (klima, ışıklandırma, jaluziler ve oda içi eğlence sistemleri gibi) etkinleştiren bir yangından koruma sistemine ihtiyaç vardır.

GİRİŞ
Otel OdalarıOtel odalarındaki misafirler genellikle bir yangın halinde kendilerini kolaylıkla kurtarabilecek durumda olurlar. Fakat elbette, otel odalarında paniğe kapılabilecek, engelli veya bir sebepten kendilerini kurtaramayacak durumda olan insanlar da kalıyor olabilir. Bazı misafirler işitme engelli olabilir veya uyumalarına yardımcı olmak için kulak tıkacı kullanıyor olabilirler. Risklerin ayrı ayrı değerlendirilmesinde ve uygun yangından korunma önlemlerinin seçilmesinde bu durumlar hesaba katılmalıdır.

Aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir:
• Muhtemel tutuşma kaynakları en aza indirgenmelidir.
• Otel misafir kurallarında sigara kullanımına ve açık aleve (mumlar) ilişkin açık düzenlemeler olmalıdır.
• Elektrikli ekipmanlar dikkatle temizlenmeli, kontrol edilmeli ve bu ekipmanların bakımları düzenli olarak yapılmalıdır.
• Her otel odası kapısına, kolaylıkla görülebilecek şekilde bir tahliye planı asılmalıdır.
• Otomatik yangın dedektörleri yangında mümkün olan en erken uyarıyı verecek ve yanıltıcı durumlardan kaynaklanan yanlış alarmları önleyecek şekilde seçilmeli ve kurulmalıdır.
• Alarm sistemi, acil bir durumda etkilenen tüm otel konuklarının derhal uyarılmasını sağlayacak şekilde tasarlanmalıdır.
• Otel çalışanları kendilerini kurtaramayacak veya bu konuda zorluk yaşayabilecek otel konuklarının tam olarak hangi odalarda kaldığını bilmelidir.
• İşitme engelli misafirlere titreşimli bir alarm cihazı sağlanmalıdır (titreşimli yastık gibi).
• Tahliye planında tüm farklı otel durumları hesaba katılmalıdır (düşük/yüksek doluluk, organizasyonlar ve özel etkinlikler gibi).
• Bir tahliye işleminin verimliliği, sesli alarm sistemiyle veya anonslu flaşörlü sirenlerle büyük ölçüde artırılabilir.

TEMEL KOŞULLAR
Amaç
• Tehlikeli dumanlar riskli bir duruma yol açmadan önce etkilenen odalardaki kişilerin uyarılması
• Risk altındaki herkesin zamanında tahliye edilmesi
• Yanlış alarmların ve gereksiz itfaiye aramalarının önlenmesi
Tipik Yangın Tehlikeleri
• Bir elektrikli aletin (buzdolabı, TV, su ısıtıcı, ütü) aşırı yüklenmesi veya kısa devre yapması
• Tütün ürünlerinin ve mumların dikkatsiz kullanımı (tütün ürünlerinin yanıcı malzemeler içeren kapların içine atılması gibi)
• Isıtmalı ocaklar üzerindeki yanıcı malzemeler (küçük mutfaklı otel odalarında)
• Duman ve yangının HVAC sistemi (ısıtma, havalandırma, klima) yoluyla yayılması
Bir Yangının Tipik Gelişimi
Otel odalarındaki yangınların büyük çoğunluğu içten içe yanma aşamasıyla başlar ve giderek daha fazla miktarda görünür duman oluşturur. Yeni başlayan bu tür bir yangın erken aşamada tespit edilirse, kolaylıkla kontrol altına alınabilir (güç kaynağının kesilmesi veya yanmaya başlayan çöpün suyla veya yangın söndürücüyle söndürülmesi gibi).
Kritik Noktalar
Yangının algılanmasını geciktiren etkenlerin önlenmesi
• Yangın aerosollerinin HVAC sisteminin hava akışıyla seyreltilmesi gibi
Yanıltıcı olaylardan kaynaklanan yanlış alarmların önlenmesi.

Örneğin:
• Duştan veya kaynayan su ısıtıcısından çıkan buhar
• Odada sigara içilmesinden kaynaklanan tütün dumanı
• Elektrikli ısıtıcının yol açtığı hızlı sıcaklık artışı
Tüm konukların acil durumdan haberdar olmalarını sağlamak için birden fazla uyarı mekanizması kullanılması
• Anonslu flaşörlü sirenler (veya daha büyük otellerde hoparlör ve sesli alarm sistemi)
• İşitme engelli konuklar için titreşimli yastıklar
• Misafir odalarındaki ışıklandırmanın ve TV'lerin kontrol edilmesi
İnsanlar, aşina olmadıkları ortamlarda iken acil durumlarda paniğe kapılmaya meyilli olabilirler.

ÇÖZÜM
Yangın dedektörlerinin türü, ayarları ve pozisyonu odadaki muhtemel yanıltıcı olayların tahminine dayanılarak belirlenmelidir. Genel olarak, aşağıdaki kurallar geçerlidir:
• Oda ne kadar büyük ve yüksek olursa, yanıltıcı (yanlış alarma sebep olan) olayların etkisi o kadar az olur (aerosoller daha büyük hacimlerde/ısı kaynaklarından daha uzak mesafelerde dağılırlar).
• Oda ne kadar küçük ve alçak olursa, yanıltıcı (yanlış alarma sebep olan) olayların etkisi o kadar fazla olur.
Misafir odalarının çoğunda duman dedektörü kullanılabilir. Daha etkili yanıltıcı olayların beklenebileceği daha küçük misafir odalarında (<15 m2 ve tavan yüksekliği <2,5 m) ya da entegre mutfağı bulunan odalarda, daha sağlam ve güvenilir bir yangın dedektörü seçilmelidir.
Yangın alarmı durumunda, yangından koruma sistemi tüm misafir odalarında aşağıdaki uyarı cihazlarını harekete geçirecektir:
• Sesli siren (EN 54-3'e göre)
• Flaşör (EN 54-23'e göre)
Entegre anonslu flaşörlü siren dedektör tabanı optimum çözümü sunar.
Tahliye mesajının birden fazla kanaldan ve farklı duyulara hitap edecek şekilde (örneğin sirenler, flaşörler, telefon, titreşimli yastıklar, TV'ler vb.) iletilmesi çok önemlidir. Bu durum özellikle de işitme güçlüğü olan veya kulak tıkacıyla uyuyan insanların kaldığı otel ortamlarında geçerlidir.
Dedektör
UYGULAMA DENEYİMİ
Yangın Algılama
VDE 0833-2 uyarınca, en fazla 80 m2'lik ve yüksekliği 12 m olan (maksimum hacmi 960 m3 olan) odaları izlemek üzere nokta tipi duman dedektörleri (DIN EN 54-7'ye uygun olanlar) kullanılabilmektedir. 2,5 m yüksekliği ve 20 m2 alanı olan bir misafir odasının hacmi 50 m3'tür. 20 m2'lik bir odadaki bir duman dedektörü, 80 m2'lik oda için gerekli olan duman üretiminin yaklaşık %5'ine ulaşıldığında harekete geçecektir. Bu kıyaslama, bir misafir odasında bulunan onaylı ve doğru yerleştirilmiş duman dedektörlerinin, uyarıyı dumanlar daha tehlikeli konsantrasyonlara ulaşmadan ve çok erken bir aşamada verdiğini göstermektedir.

Dedektör
Yanıltıcı Bir Fenomen Olarak Buhar
Misafir odalarındaki yanlış alarmların çoğu duştan gelen buhar yüzünden tetiklenir. Az sayıda vakada, bu buhar yaklaşık 45°C'deki ılık suyla duş alınmasından kaynaklanmaktadır. Çok daha fazla sayıda yanlış alarm ise 50°C'den yüksek sıcaklıktaki suyun oluşturduğu (55°C üzerinde haşlanma riski vardır) buhardan tetiklenmektedir. Bu durum özellikle de misafirler, çok sıcak su ile duş aldıktan sonra duşun kapısını açtıkları zamanlarda meydana gelir.
Yanlış alarmların önlenmesi için, yangın dedektörü çok az miktarda buharın ulaşabileceği alanlara monte edilmelidir. Böyle bir konum bulunamıyorsa, özellikle de küçük misafir odalarında, su sıcaklığının azaltılması göz önünde bulundurulmalıdır. Öte yandan, sıcak su üretimi legionellae (bakteri) riski nedeniyle 60°C'nin altına düşürülmemelidir.

Yanıltıcı Bir Fenomen Olarak Tütün Dumanı
Buhar DedektörüDeneyler, 2,5 m yüksekliğindeki bir odada, duman dedektörünün sigara dumanıyla etkinleşebileceğini göstermiştir. Ancak bu durum yalnızca sigara içen kişi, doğrudan dedektörün altında durduğu ve dedektöre duman üflediği zamanlarda meydana gelmektedir. Sigara içen kişi ve dedektör arasındaki mesafe 0,5 m kadar az bir miktarda dahi artırılırsa (sigara içen kişinin koltuğa oturması gibi) bile, duman konsantrasyonunun yanlış alarm verilmesine yetecek düzeye ulaşması önlenebilir.
3 m'den alçak tavanlı odalarda sigara içen kişilerin yol açtığı yanlış alarmları önlemek için, duman dedektörü sigara içen kişi ve dedektör arasında yeterli mesafeyi bırakacak bir pozisyona kurulmalıdır (örneğin yatağın yukarısına). Dedektörün herhangi bir nedenle yatağın yukarısına yerleştirilmesi mümkün değilse, sağlamlığı artırılmış bir ASA (ileri sinyal analizli) nöral yangın dedektörü kullanılmalıdır.
HVAC Sistemi Tarafından Müdahale
Güvenilir bir yangın korumasını garantiye almak amacıyla, yangın dedektörü HVAC sisteminin hava akışından uzağa monte edilmeli, böylelikle bir yangın durumunda dedektörün çevresindeki duman konsantrasyonunun seyreltilmesi önlenmelidir.
Bir misafir odasında sıcaklık sensörlü bir duman dedektörü kullanılıyorsa (ASA nöral yangın dedektörü) dedektör, ısıtıcı ünitenin hava akışının yoluna monte edilmemelidir. Aksi takdirde, odanın ısıtılmasıyla oluşan sıcak hava akışı nedeniyle sıcaklığın hızla ve büyük miktarlarda artması sonucunda yanlış alarm verilmesi riski oluşur.
Alarm Verme ve Tahliye
Tüm konukların acil durumlardan haberdar edilmesi çok önemlidir. Burada asgari şart, yangından koruma sisteminin tüm misafir odalarındaki sirenleri ve flaşörleri etkinleştirmesidir. Ayrıca, insanların sesli-anonslu mesajlara çok daha hızlı tepki verdiği de kanıtlanmıştır. Anonslu flaşörlü siren dedektör tabanı, alarm mesajlarını iki dilde yayınlamaya olanak verdiğinden uluslararası müşteriler için de mükemmel çözümü sunmaktadır.
Otellerdeki Flaşörlü Sirenler
Yerel Uygulama Esasları (Code of Practice) sirenlerin ve flaşörlere ilişkin uygulama ve konumlandırma hususlarını düzenler.

Düzenleme kapsamında olmayan alanlar için, aşağıdaki ilkeler kural olarak kullanılabilir:
İşitme Engelli Bireyler İçin Yatak Odaları• İşitme engelli bireylerin yalnız kalabileceği odalarda (misafir odaları, tuvaletler vb.), EN 54-23'e uygun bir flaşörlü siren kullanılmalıdır.
• İşitme engelli bireylerin yalnız olmayacağı diğer odalar için (lobi, restoran, koridor, merdiven boşluğu vb.), destekleyici bir ışıklı uyarıya sahip siren kullanılmalıdır.
İşitme Engelli Bireyler İçin Yatak Odaları
İşitme engelli bireylerin, özellikle de uykuda oldukları gece vakitlerinde uyarılması oldukça zordur. Flaşörler güçlü bir görsel uyarı sinyali veriyor olsa da titreşimli bir yastık kullanılarak farkındalık çok daha fazla artırılabilir. Bu türden, aşağıdaki prensibe göre çalışan çok sayıda ürün mevcuttur:

Titreşimli yastık, yangın alarmı sireninin yaydığı alarm sesini sürekli olarak dinler. Bir alarm verilir verilmez titreşimli yastık bu sinyali algılar ve derhal titreşim yastığını etkinleştirir. Bu fonksiyonel tasarım için ek bir kuruluma gerek yoktur. Cihaz portatiftir ve kullanımı tamamen odada kalan kişiye bağlıdır.
Oda Otomasyonu
Bir tahliye işlemi gerektiği takdirde, aşağıdaki eylemler otomatik olarak başlatılmalıdır:
• Oda ışıklandırması tam parlaklığa getirilmelidir (hol, yatak odası ve tuvalet)
• Jaluziler açılmalı, dışarıdan gelen ışık odaya alınmalı ve itfaiyenin odayı dışarıdan incelemesi, gereklilik halinde odaya erişebilmesi sağlanmalıdır
• Klima sistemi kapatılmalı ve yangın kompartımanları arasındaki duman damperleri kapanmalı, dumanın hava kanallarından yayılması önlenmelidir
Otellerde ve misafir odalarında yangından korunma sistemi planlanırken çok sayıda faktör hesaba katılmalıdır. Bu süreç yangın tespitini, oda otomasyonunu ve oda içi eğlence sistemini ilgilendiren farklı disiplinlerin birbiriyle iş birliği içinde çalışmasını gerektirir.
Eğlence Sistemi ile Bağlantı
Bir alarm durumunda, odadaki TV sistemi kullanılarak misafirlere durumla ilgili bilgiler ve kaçış yollarına ilişkin talimatlar verilebilir. Misafir odalarında bulunan TV'ler otomatik olarak etkinleştirilebilir ve ekranlarda kat planları, uygun kaçış güzergahları gösterilebilir.
Tehlike Yönetim Sistemi
Daha büyük otellerde, yangın alarmı durumunda önemli katkı sağlayabilecek bir tehlike yönetimi sistemi kurulabilir:
• Doğrulama eylemleri hızla başlatılabilir ve böylece gereksiz tahliyelerin engellenmesine yardımcı olunabilir
• Alarmın kaynağı, ilgili kat planı üzerinde grafik olarak gösterilebilir
• Talimatlar, teknik çalışanlara e-posta, çağrı cihazı veya metin iletisi yoluyla iletilebilir
• Kat planları, ilgili erişim güzergahları ile birlikte otomatik olarak bastırılarak müdahale ekiplerine rehberlik edilebilir
• Tepki sürelerini azaltacak otomatik eylemler tetiklenebilir
CCTV
Otel koridorlarında ve merdiven boşluklarında CCTV güvenlik kameralarının kullanımı giderek yaygınlaşmaya başlamıştır.
Bir yangın durumunda, ilgili video verileri resepsiyon personelinin dumanın varlığını ve yayılma durumunu tayin etmesine yardımcı olur ve bir tahliye prosedürü düzenlenirken yararlı bilgiler sunar.
Tehlike Yönetimi Sistemleri olay geçmişiyle birlikte, kaydedilen CCTV verileri yardımıyla da güvenlik personelinin yangının çıkma nedenini araştırmasına olanak sağlar.
ASAtechnology
Gerçek alarm garantili, akıllı ve güvenilir yangın algılama
ASAtechnology, sinyalleri akıllı algoritmalar kullanarak gerçek zamanlı olarak programlanmış değerlerle karşılaştırılan matematiksel verilere dönüştüren, eşsiz bir Siemens teknolojisidir. Özel sinyal analiz süreci, buhar, sigara dumanı ya da egzoz emisyonları gibi yanıltıcı fenomenlerden kaynaklanan yanlış alarmların önlenmesi için güvenilir bir çözüm sunuyor.

ASAtechnology teknolojisine sahip Cerberus PRO yangın dedektörleri hakkında daha fazla bilgi edinin.
(1) NFPA, ABD Otel ve Motel Yapısal Yangınları; ABD Yangın İdaresi (USFA), Otel ve Motel Yangınları