Elektrik ve doğalgaz fiyatlarına yapılan zamlar, yeni zamların habercidir. Elektrik üretiminde ithal petrol türevleri, doğalgaz ve taş kömürün payı yarıdan fazladır. Uluslararası şirketlerin denetiminde olan enerji girdileri piyasalarında fiyatların artma eğiliminin sürmesi söz konusudur. Döviz kurundaki artışlar ve ithal enerji girdileri fiyatlarının artması zamlara gerekçe olarak gösterilmektedir.

Ülkemiz ve halkımız açısından bu sorunların aşılması için önerilerimiz şunlardır:

1.    Enerjiden yararlanmak çağdaş bir insan hakkıdır. Bu nedenle, enerjinin tüm tüketicilere yeterli, kaliteli, sürekli, düşük maliyetli ve sürdürülebilir bir şekilde sunulması temel bir enerji politikası olmalıdır.

2.    Enerji üretiminde ağırlık yerli, yeni ve yenilenebilir enerji kaynaklarına verilmelidir. Enerji planlamaları, ulusal ve kamusal çıkarların korunmasına ve toplumsal yararın artırılmasını, yurttaşların ucuz, sürekli ve güvenilir enerjiye kolaylıkla erişebilmesini hedeflemelidir.

3.    Yoksul ailelere mutlaka enerji yardımı yapılmalı, asgari ihtiyaçlarının karşılanabilmesini sağlayacak düzeyde elektrik ve doğalgaz desteği kamu eliyle sağlanmalıdır. Şehirlerde kirli kömür dağıtımından vazgeçilerek halkın sağlığı ile oynanmamalıdır. Kötü kaliteli kömürün şehir çöpleri ile birlikte temiz teknoloji ile çalışan elektrik üretim tesislerinde kullanılması ve atık ısısının şehirlerin yoksul bölgelerinde ısıtma için aylık 30- 40 TL bedelle dağıtılması sağlanmalıdır.

4.    TOKİ’nin özellikle gecekondu bölgelerinde inşa ettiği konutlarda bireysel ısıtma sistemlerinden vazgeçilerek elektrik ve ısının birlikte üretileceği bölge ısıtma sistemleri kullanılmalıdır.

5.    Orta ve düşük gelirli halkın oturduğu binaların ısı yalıtımının güçlendirilmesi ile yakıt tüketimini düşürülerek istihdama katkı sağlanması için en az 500 milyon dolardan başlayan büyüklükteki fonlar devlet tarafından ayrılmalıdır.

6.    Elektrik enerjisi faaliyetlerinin kamu hizmeti olduğu gerçeği kabul edilmeli ve yasalarda yer alacak hususlar buna göre düzenlenmelidir Türkiye’nin enerji envanteri güncellenmelidir. Kamusal planlamayı, kamusal üretimi ve yerli kaynak kullanımına ağırlık vermeyi reddeden özelleştirme politikaları son bulmalı, kamunun eli kolu bağlanmamalı, kamu eliyle yatırımlar yapılmalıdır.

7.    TEİAŞ tarafından hazırlanan 2010–2019 dönemini kapsayan “Türkiye Elektrik Enerjisi 10 Yıllık Üretim Kapasite Projeksiyon (2010–2019) Çalışması” yenilenebilir enerji kaynaklarının tam olarak değerlendirilmesini hedeflememekte, yenilenebilir enerjiye dayalı üretim yatırımlarının düşük kapasitede tesisini öngörmektedir. Oysa yerli ve yenilenebilir enerjiye dayalı elektrik ve yakıt üretim hedefleri, ülke potansiyelinin tamamının değerlendirilmesini hedeflemeli ve kısa-orta-uzun vadeli olarak belirlenmelidir.

8.    Elektrik sektöründeki faaliyetlerde planlama gerekliliği kabul edilmelidir. Bu planlama, birincil enerji kaynağı kullanımında dışa bağımlılık, sürdürülebilirlik ve maliyet, kısaca arz güvenilirliği unsurlarını içermelidir. Gerek özel sektör gerek kamu sektörü yatırımları için bu planlamaya uymak zorunluluğu getirilmelidir.

9.    Enerji sektöründe süregelen ve sorunlara çözüm getirmediği ortaya çıkan kamu kurumlarını küçültme, işlevsizleştirme, serbestleştirme, özelleştirme amaçlı politika ve uygulamalar son bulmalı; mevcut kamu kuruluşları etkinleştirilmeli ve güçlendirilmelidir.

10.    Bu kapsamda; doğalgaz ve petrol arama, üretim, iletim, rafinaj, dağıtım ve satış faaliyetlerinin entegre bir yapı içinde sürdürülmesi için BOTAŞ ve TPAO, Türkiye Petrol ve Doğal Gaz Kurumu bünyesinde; elektrik üretim, iletim, dağıtım faaliyetlerinin bütünlük içinde olması için de EÜAŞ, TEİAŞ, TEDAŞ, TETAŞ, eskiden olduğu gibi Türkiye Elektrik Kurumu (TEK) bünyesinde birleştirilmelidir.

Ali Ekber ÇAKAR
TMMOB Makina Mühendisleri Odası
Yönetim Kurulu Başkanı